“Cyclophonics: rechtstreeks muzikaal commentaar bij de koers van de dag“, zo stond het aangekondigd in de programmatie van de JazzLab Series. Componist en muzikant Johan Derycke –die zelf nog koersen heeft gefietst– stapte vier jaar geleden met het concept naar de Vooruit. Vijf muzikanten, gekleed als coureur, brengen een jazz concert, simultaan met een rechtstreekse TV-uitzending op groot scherm van een wielerwedstrijd. In de Vooruit was daarvoor plaats (in het Kafee) en interesse, en in relatief korte tijd was de zaak beklonken.
Wielerkoers en muziek is niet zo’n vreemde combinatie als u zou kunnen denken. Misschien herinnert u zich dat jazzbands of fanfares vroeger reeds ter plaatse de coureurs aanmoedigden. Naarmate de koers dichterbij kwam, werd de muziek ook steeds luider. Maar meer dan geanimeerde achtergrondmuziek was dit eigenlijk niet. In het concept van Derycke doet de band echter meer dan jazzy deuntjes brengen. De muziek die de groep brengt is –veel meer dan achtergrondmuziek– een heuse muzikale commentaar, waarbij het verloop van de compositie wordt ingegeven door wat er zich afspeelt tijdens de wedstrijd. Ontsnappingen, valpartijen en tegenaanvallen worden vertaald naar de dynamiek, de frasering en het tempo van de muziek.
Dat wordt een zeer chaotische bedoening, zo dachten wij, maar niets is minder waar. Derycke vertrekt voor zijn compositie van een aantal onderdelen, waarvan de volgorde en snelheid van spelen wordt bepaald door de gebeurtenissen in de koers. Een uitdaging voor de muzikanten, een feest voor de toehoorders/toeschouwers.
Johan Derycke: “Het concept is eigenlijk gegroeid vanuit de baankoers: de grote rondes en de klassiekers. Dat zijn telkens lange uitzendingen, mooi in beeld gebracht, maar dikwijls zitten daar ook dooie momenten in. En als we die auditief konden opvullen, dan zou dat een meerwaarde bieden op die soms wat statische beelden. Met dat idee zijn we naar de Vooruit gestapt, en zo hebben we in 2003 de Ronde van Vlaanderen begeleid.”
Voor de veldcross is de hele spanningsopbouw verdeeld over ongeveer een uur. Er worden een tiental rondes gereden, en er zijn ook een tiental partituren. Derycke, die zelf op accordeon speelt, is de regisseur van het muzikale gebeuren, en beslist welke partituren wanneer worden gebruikt. Daarbij is het vanzelfsprekend belangrijk om voorbereid te zijn op de meest onverwachte situaties.
Stel dat er iemand uitvalt, dan kan er bijvoorbeeld steeds teruggevallen worden op een partituur die het algemene verloop van de koers volgt. Tijdens het concert zaterdag werd bijvoorbeeld beslist om twee stukken niet te spelen, omdat op dat moment de posities van de renners al langer vastlagen. Derycke opteerde daarom voor langere stukken om die standvastigheid en overheersing van Nys –die zoals u misschien wist de wedstrijd gewonnen heeft– muzikaal vast te leggen.
Wielrennen als sport is bovendien een dankbaar onderwerp voor dit concept. Er is een bepaalde cadans, een uitgewerkt ritme over een lange tijd die de muziek in de hand werkt. Voor de muzikale ploeg heeft Derycke dan ook mensen gekozen die kennis hebben van wielrennen. Bij de muzikale commentaar is het immers belangrijk te beseffen wat een démarrage is en hoe zo’n wielerwedstrijd zich ontplooit. De muzikanten zijn divers, van klassiek tot jazz en rock(jazz), en de binding tussen de muzikanten is de liefde voor de koers.
Al die elementen vertaalden zich zaterdag in de Vooruit tot een spontaan, uiterst dynamisch en nauw aansluitend geheel tussen wedstrijd en muziek. De muzikale coureurs op het podium maakten integraal deel uit van de wedstrijd op het scherm. Zelden heb ik zo’n interessante wedstrijd gezien (al zal ik maar meteen toegeven dat ik normaal gezien zo’n wedstrijden niet meteen van nabij opvolg). Maar of u nu kwam voor de muziek of voor de wedstrijd, u werd vanzelf in beide onderdelen van het spektakel meegesleurd.
Cyclophonics, gezien en gehoord op zaterdag 25 november in de Vooruit. De groep toert nog verder in het kader van de JazzLab Series
(Deze bespreking verscheen gisteren reeds op Gentblogt.)
