’t Is bijkanst poëzie! Ik zit mijn zoon hier les te geven in spelling, en de lesbladen dwingen mij hem volgende zin(nen) te dicteren:
Allez, zo schoon.
Vraag de kinderen daarna om het onderwerp (eenmaal) en de persoonsvorm (tweemaal) te onderstrepen. “De woorden die je langer maakt of waarvan je een stukje langer maakt, schrijf je onderaan nog eens over.”
(Zulks was vervolgens de opdracht.)
Michiel heeft gelijk natuurlijk: wanneer het voltooid deelwoord als adjectief wordt gebruikt, dan wordt het niet werkwoordelijk vervoegd, maar verbogen. Het beantwoordt m.a.w. aan dezelfde regels als als het adjectief wat betreft de buigings- e. Een pracht van een regel.
Gisteren belichtte ik aldus de slechtst belichte film uit Dirks carrière. (Ik heb hem overigens gevraagd niet te veel correcties op de scans uit te voeren –ik ben benieuwd.)
Goed dat u waakzaam blijft, beste lezers.
Het zijn vanzelfsprekend euro’s, of het collectief enkelvoud euro, of de afkorting EUR, of het symbool €. Keuze te over. Maar in godsnaam, onder welk voorwendsel dan ook, geen euri.
Tenzij u insisteert uw kennis van Noordnederlandse turbotaal te etaleren. Het zal wel Italiaans zijn, zo redeneren de hippe pubers die hun interesse in, en gevoel voor, taal reeds lang hebben ingeruild voor een GSMduim. En is niet het meervoud van bambino in datzelfde Italiaans bambini? Dan moet het meervoud van euro toch ook wel euri zijn. Well, guess again.
(Let wel, het betreft hier geen spelfout, want daar is niemand vrij van. Geloof mij, ik kan het weten.)
De spelling, het is wat. Vooral als de taalmensen de spelling om de haverklap blijven wijzigen, en naast de groene nu ook de witte boekjes u rond de oren gaan vliegen.
Neem nu de samenstelling met tussenletters -e- of -en-. Een kat herkent er haar jongen niet meer in. De hoofdregel is eenvoudig genoeg:
We schrijven de tussenklank als -en als het linkerdeel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat een meervoud heeft op -en, maar geen meervoud op -es.
In andere gevallen schrijven we -e.
U krijgt er zelfs een mooi schema bij. Maar dan begint het natuurlijk. Er zijn drie uitsluitingen, én drie uitzonderingsregels.
Uitsluitingen zijn:
Uitzonderingen zijn:
Als het linkerdeel van een samenstelling verwijst naar een persoon of zaak die in de gegeven context uniek is, schrijven we -e.zoals zonnestraal en maneschijn
Als het linkerdeel van een samenstelling een versterkende betekenis heeft en het geheel is een bijvoeglijk naamwoord, schrijven we -e., zoals apetrots en stekeblind, maar wel ravenzwart (omdat het een impliciete vergelijking is: zo zwart als een raaf) en huizenhoog (omdat het een eenheid aanduidt)
Waarmee ik maar wil zeggen dat ik enorm tevreden ben dat er voor al die zaken een gratis hulpmiddel ter beschikking staat: Bij twijfel geeft de Woordenlijst uitsluitsel.
Niet alleen voor de samenstelling met tussenletters -e- of -en-, maar ook voor de hoofdletters uit de titel. Of gewoon voor de correcte spelling van een woord. Ik gebruik het zelfs zo vaak (maar toch niet genoeg), dat ik er een shortcut voor heb gedefinieerd in Firefox (wl gevolgd door de op te zoeken term in de Firefox address bar).
Als het goed is, mag het ook gezegd worden.