Citadelic, ook in 2018!

Het is verbazingwekkend hoeveel energie er in de lucht hangt in het Citadelpark. Naar jaarlijkse gewoonte heeft Rogé Verstraete met zijn Citadelic festival een (klein) deel van het park ingepalmd. Vandaag (vrijdag 1 juni) is reeds de derde dag van het festival, en om 12.30u staat JUUL op het programma. Bart Maris die samen met DJ Grazzhoppa en Peter Vandenberghe (FES en Too Noisy Fish —die laatsten zijn op 5.07 te beluisteren op Gent Jazz Festival) in dialoog treedt met de stem van Juul Anthonissen (Hnita en Jazz Bilzen, overleden in 2008), is meer dan wij aan kunnen weerstaan.

20180601_citadelic03

Naar goede gewoonte komt het middagconcert wat langzamer op gang, en de vervelende miezelregen zorgt voor extra vertraging. Inderhaast wordt nog een wit tentzeil opgetrokken, zodat de twintig aandachtige en enthousiaste luisteraars min of meer droog naar het concert kunnen luisteren. Dat de tent een beetje ongelukkig geplaatst is (de plaatsing van een van de grondankers zorgt ervoor dat het zicht op het podium eerder minimaal is), kan de pret niet drukken. Door de synths van Vandenberghe en de scratches van DJ Grazzhoppa is de sfeer uitermate vintage jaren 80, en daar heeft het publiek duidelijk oren naar. Bij een langgerekte drone van Vandenberghe wordt er enthousiaster geapplaudisseerd dan in een volle zaal.

Citadelic gaat nog het ganse weekend door. Vanavond volgen nog drie concerten, morgen en zondag begint het telkens om 14.30 u. en spelen de muzikanten tot ergens 22 u. Zaterdag tot 18.15 u. spelen er solo muzikanten rond het Citadelic hoofdkwartier, en zondag duo’s. Daarna volgen er telkens twee groepsconcerten. Ik haal er enkele muzikanten uit, van Augusto Pirodda over Backback, Raphaël Malfliet, Dirk Serries en zelfs Mauro Pawloski.

En alsof dat nog niet genoeg was om duimen en vingers bij af te likken, is er aan de bar (naast de gebruikelijke frisdranken en wijn) een selectie Gentse bieren, en de catering is in handen van Traiteur Toulouse.

Ik zie u daar.

Machines should work: Imagine Raymond

Imagine Raymond, De Casino, Sint-Niklaas
in het kader van de Jazzlab Series

De laatste maanden word ik nogal geplaagd door een veelheid aan migraines. Het immer wisselende weer zit daar voor een groot deel tussen, en die ondingen zijn ondertussen dermate vanzelfsprekend dat ik gewoon kan functioneren overdag. Mijn doen en laten lijken mij vaak wel wat wazig, en ik onthoud nog veel minder dan vroeger, maar goede notities kunnen daar makkelijk aan verhelpen. Minder aangenaam zijn de avonden: het lukt gewoon niet om lang weg te gaan, laat staan om het geluidsvolume van de mij anders zo geliefde concerten te ondergaan. De concerten die ik al heb bijgewoond in 2018 zijn op twee vingers te tellen. Het aantal keren dat ik ’s avonds wat uitgezakt ben, op drie. Samen net goed voor één hand dus. Niet echt compatibel met een branche waar het nooit echt begint voor 21u.

Toen ik de kans kreeg om te gaan luisteren naar Imagine Raymond, heb ik daarom even getwijfeld. Ik had echter al een paar kansen aan mij laten voorbij gaan (o.a. in Gent en in Leuven), en ik wou het echt wel horen. Sint-Niklaas is niet ver, De Casino is een goede zaal, en ik had de zoon mee om mij terug naar huis te dragen.

Het concept Imagine Raymond is een heruitvinding van het vroegere Wofo, dat in 2012 reeds door Vlaanderen trok met een eerste interpretatie van de muziek van Raymond Scott (dezelfde Raymond uit de groepsnaam). Scott (1908-1994) was een Amerikaanse componist, muzikant en uitvinder en had een enorme invloed op de ontwikkeling en het gebruik van elektronische muziekinstrumenten —zo zou helaas pas echt na zijn dood blijken. Wofo bracht reeds een eerste eerbetoon aan de componist die niemand kant maar iedereen al heeft gehoord —hoewel Scott nooit echt een soundtrack heeft geschreven, werden zijn composities in meer dan honderd cartoons gebruikt. Met Imagine Raymond wordt het avontuur nog even verder doorgetrokken: de groep werd uitgebreid met electronicawizzard Dijf Sanders en videomaker Victor Van Rossem.

Imagine Raymond is absoluut een visuele belevenis. Dat gaat van een bijna voor de hand liggende parallel tussen instrumentatie op het scherm en geluid (het klavier weerklinkt als het klavier op het scherm wordt getoond), over sinus golven en andere oscillatoren, tot een herwerkte soundtrack bij het bewegende beeld. Het beeldmateriaal wordt live bijgestuurd door Van Rossem, wat bijdraagt tot het improvisatorische karakter van de muziek. Van Rossem haalde zijn inspiratie uit archiefmateriaal uit (voornamelijk) de jaren 30 tot 50, waaronder deze (nu) hilarische IBM reclame, machines should work, people should think (korte stukje hieronder, langere versie op youtube). Met muziek van Raymond Scott natuurlijk!

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=PyBNR8ThrNQ]

In de composities sijpelt nog steeds duidelijk de hand van Xavier Verhelst door, en de uitbreiding met de electronica van Dijf Sanders is bijzonder complementair: een gedegen aanwinst, die de muziek een extra dimensie geeft zonder geforceerd over te komen of de overhand te nemen. Naast de herwerkingen van de Scott tunes zitten er ook een paar eigen composities tussen, die helemaal passen in de leefwereld van Imagine Raymond. Een bijzonder mooi eerbetoon.

Voor wie meer wil weten over Raymond Scott is er de uitstekende documentaire Deconstructing Dad: The Music, Machines and Mystery of Raymond Scott (2010) (gezien op het Filmfestival in 2011). Het staat helaas nog niet op Netflix.

(Voor de volledigheid: het einde van het concert hebben we helaas gemist: het was de trein van 22u of die van 23u —dat uurtje langer ging niet gelukt zijn.)

Laatste-week-van-septemberjazz

Euh ja. Ik heb nog geen agenda. Of liever ik heb er wel al één maar hij is nog niet klaar want ik moet mij nog organiseren. Ik doe sinds dit jaar zo’n bujo-achtige toestand, dus daar gaat even wat doordachtheid aan vooraf (laat dat nu net niet mijn forte zijn –of waarom denkt u dat ik zon bujo heb. Bujo, voor de mensen die wat minder branché zijn, is geen alternatieve spelling voor die hond van Stephen King, maar wel een samentrekking van bullet en journal. Een beetje gelijk brunch, maar dan in plaats van voor eten, voor agenda’s. Steek het even in google en plug het op instagram, en u bent meteen mee. Mijn bujo (her)begint pas op 1 oktober, want ik was even gestopt wegens zomerfestivalseizoen en nadien de road trip.

Het cultuurseizoen staat natuurlijk niet stil, en den jazz al helemaal niet, dus vooruit moet het gaan, bujo of geen bujo. Bij deze een korte lijst van de jazzconcertjes voor de rest van de maand waar u mij hoogst waarschijnlijk kan treffen (voorlopig alleen in Gent).

Zondag 24.09

15.00u: Beraadgeslagen, het duo van Fulco Ottervanger en Lander Gyselinck, speelt in de tuin van Michel Mast in het kader van de Achterham Sessions. Ik kan er zelf helaas niet bij zijn (een brunch die gegarandeerd gaat uitlopen), maar dat is met wreed veel treurnis. Ze stonden begin deze zomer trouwens ook op Gent Jazz Festival.

20.00u: Eve Beuvens gevolgd door Marc De Maeseneer & Hanne De Backer. Opatuur gaat in De Centrale verder op het nieuwe format van vorig jaar: een dubbelconcert in twee sets. Het bleken perfecte smaakmakers te zijn, en deze eerste sessie van het seizoen klinkt alvast veelbelovend.

Maandag 25.09

20.15u: Steven De Bruyn & Eugene Chadbourne brengen in de Handelsbeurs een Foyerconcert “in een licht geschifte wereld van free-impro-country-western-bebop”. Meer info alhier.

Dinsdag 26.09

20.00u: Enjin & Speak Easy. Na het lentefestival gaat Rogé ook dit jaar verder (gelukkig maar) met Citadelic @ S.M.A.K. Alweer een dubbelconcert: om 20u speelt Enjin (Rodrigo Fuentealba / Philip Weiss / Tsubasa Hori), om 21.15h gevolgd door een concert van Speak Easy (Ute Wassermann / Phil Minton / Thomas Lehn / Martin Blume). Meer info via de website.

Donderdag 28.09

20.15u: De Beren Gieren & Unnatural Ways. We bevinden ons opnieuw in de Handelsbeurs, donderdag. De Beren Gieren (daar is Fulco opnieuw) stellen er hun vijfde album, Dug Out Skyscrapers, voor. Om 21.30u spelen vervolgens Ava Mendoza’s Unnatural Ways. Kaarten en info.

Vrijdag 29.09

20.00u: Brussels Jazz Orchestra feat. Bert Joris & Maria Mendes Quintet. Dubbelconcerten zijn duidelijk een ding. Het BJO strijkt nog eens neder met Bert Joris (dat is geen samenwerking maar een symbiose), en zij worden gevolgd door Maria Mendes, de Portugese zangeres die een brug slaat tussen “de jazztraditie en percussieve Braziliaanse stijlen”. Kaarten en meer info bij Muziekcentrum De Bijloke.

Ben ik iets vergeten? Natuurlijk ben ik iets vergeten. Ge gaat mij toch niet wijsmaken dat er woensdag niets te doen valt. Ik moet mijn avonden wel gevuld krijgen hé!

Citadelic (31.05-05.06.2017)

Het zou ons misschien een beetje te ver drijven om te stellen dat Citadelic zowat het meest ondergewaardeerde festival in Vlaanderen is –zeker gezien de aangename opkomst, dit jaar– maar het festival wordt zeker in waarde onderschat. Citadelic, destijds begonnen als Jazz sur l’Herbe onder impuls van Mathias Van de Wiele, was dit jaar aan de tiende editie toe, en brengt steevast een keure van opkomende muzikanten en minder bekende gevestigde waarden uit de jazz. De nadruk ligt (lag) op free jazz, maar Citadelic evolueert mee met de muziek. Jazz is bijzonder uiteenlopend, en dat is te merken aan de concerten, van het trio Patrick De Groote – Chris Joris – Paul Van Gysegem tot het duo Ruben Machtelinckx & Karl Van Deun en het kwintet Bardo. En alles daartussen natuurlijk.

Organisator Rogé Verstraete is een gezellige chaoot, met een gigantisch hart voor jazz. “Wat vindt ge van ons podium?”, vroeg hij vol trots toen ik de eerste avond naar De Beren Gieren kwam luisteren. Het hoofdpodium had langs drie kanten een houten geraamte gekregen, waarop daags nadien wonderwel een dak was verrezen. (“Ze voorspellen regen hé!”) Nog een dag later was het geluidssysteem vervangen door een installatie van beduidend betere kwaliteit. Het is Rogé ten voeten uit: het festival wordt à la minute aangepast en verder uitgerust, een paar muzikanten worden al eens te elfder ure vervangen, en de concerten beginnen zelden op tijd. Maar alles wordt opgelost, in een zeer ontspannen sfeer, voor een groot stuk geïmproviseerd, net zoals de jazz zelf.

Niet iedereen komt helemaal voor de muziek. Dit is het Citadelpark, het weer is buitengewoon goed tijdens het pinksterweekend, de muziek is gratis, de drank (relatief) goedkoop (2 jetons van 1,25 euro voor een pint —13 dan nog– of frisdrank of water, 3 voor wijn of zwaarder bier), en de tafeltjes voor het hoofdpodium en de glooiingen errond vullen zich gretig op.

De concerten vinden afwisselend plaats op het hoofdpodium, of in de halve cirkel voor de ingang van het Kuipke. Een verdwaalde fietser of politiecombi durft al eens tussen publiek en muzikanten door te manoeuvreren –dat hoort erbij, en de muzikanten willen er al eens een muzikale allusie op maken tijdens het concert.

Het was helaas onmogelijk om alles mee te maken, maar elk gemist concert bracht spijt mee. Al was de vreugde om de meegemaakte concerten des te groter. Ik heb zonder meer genoten van al het onderstaande. Uitkijken naar de elfde editie! Dank u, Rogé en de fantastische muzikanten!

De tiende editie van Citadelic vond plaats in het Citadelpark te Gent, van 31.05 t.e.m. 05.06.2017

De Beren Gieren // 31.05.2017 // Simon Segers (drums), Fulco Ottervager (piano), Lieven Van Pee (double bass)

Lilly Joel // 31.05.2017 // Jozef Dumoulin (keys), Lynn Cassiers (voice & electronics)

Patrick De Groote – Chris Joris – Paul Van Gysegem // 01.06.2017 // Patrick De Groote (trumpet & flugelhorn), Paul Van Gysegem (double bass), Chris Joris (drums, percussion & piano)

Wandjina // 02.06.2017 // Ambroos De Schepper (saxophones), Benjamin Hermans –> Rob Banken (alto saxophones & weird sounds), Geert Hendrickx (guitar & weird electronic sounds), Kobe Boon (double bass), Jens Van Esch (drums)

Steiger // 02.06.2017 // Gilles Vandecaveye (piano & keys), Kobe BooN (double bass), Simon Raman (drums)

Jorgy Rossy Vibration Quintet Ft. Mark Turner, Al Foster // 02.06.2017 // Jorgy Rossy (ES) (vibraphone), Jaume Llombart (FR) (guitar), Mark Turner (US) (saxophones), Doug Weiss (US) (double bass), Al Foster (US) –> Joey Baron (drums)

Moker // 03.06.2017 // Mathias Van De Wiele (guitar & alt horn), Bart Maris (trumpet), Jordi Grognard (reeds), Lieven Van Pee (double bass), Giovanni Barcella (IT) (drums)

Rodrigo Fuentealba invites Philipp Weies & Tsubasa Hori // 03.06.2017 // Rodrigo Fuentealba (guitars), Philipp Weies (guitar), Tsubasa Hori Taiko (Japanese drum)

Llop // 03.06.2017 // Erik Bogaerts (saxophones), Benjamin Sauzereau (guitar), Brice Soniano (double bass), Jens Bouttery (drums)

Bruno De Groote / Ben Faes Duo // 05.06.2017 // Bruno De Groote (guitars), Ben Faes (double bass)

Bardo // 05.06.2017 // Gilles Vandecaveye (piano/keys & vocals/spoken word), Cesar De Sutter (voice & guitar), Rob Banken (saxophone & bass clarinet), Lieven Van Pee (electric & double bass), Elias Devoldere (drums)

BRAIN//CHILD

Kent ge dat? Het ligt op de tip van uw tong, maar het wil er maar niet uit rollen (het zou bij mij nochtans met een schone Gentse ‘r’ zijn). Dat gevoel heb ik nu al een week. Ergens in mijn hoofd zit er een connectie die maar niet gelegd wil worden. De muziek van het (met gastmuzikant Bo Van der Werf) tot sextet uitgebreide kwintet van Artan Buleshkaj en Daan Demeyer klinkt zó vertrouwd in de oren, maar ik kan ze net niet thuisbrengen. Zelfs niet (of juist daardoor niet) na een ganse week naar hun pas uitgebrachte eponieme album te hebben geluisterd. Ik ging vorige maandag (13.02.2017) luisteren in Trefpunt.

De sfeer in Trefpunt (ik kom daar veel te weinig) is in niets vergelijkbaar met die van pakweg de Hot Club. Het overgrote deel van de mensen komt er om te praten (en te drinken), en de muziek lijkt op het eerste gezicht eerder een secundaire rol te spelen. Wanneer de muzikanten hun optreden starten –beschamend op tijd voor een jazzgroep– worden ze door het grootste deel van het café dan ook passief genegeerd. Passief, daarmee bedoel ik dan dat de meeste mensen wel doorhebben dat er gespeeld wordt, maar daarvoor hun gesprekken niet onderbreken. Naarmate de inleiding van nauwelijks hoorbaar aanzwelt tot stevig, verstillen de gesprekken en gaan de hoofden steeds meer meeknikken op het dwingende ritme. “Niet echt heletegans belabberd, dienen jazz.” Wanneer wat later het nummer “Between One and Two” (een stuk van Daan Demeyer) wordt geïntroduceerd, roept iemand uit het publiek algauw “lies three“. Abstracte wiskunde heet dat.

De muziek is heel harmonisch. Grote stukken melodie worden unisono gespeeld door groepjes instrumenten: Fender Rhodes met sax en gitaar, tenorsax en bariton sax, elektrische bas en Fender Rhodes en bariton sax, … Johann Fux zou trots zijn op zoveel contrapunt. Het draagt bij tot de onmiddellijke herkenbaarheid van de muziek, maar haalt tegelijkertijd meteen ook de spanning wat uit de toch wel heel lineaire muziek.

Af en toe komen er wel eens dwarse slagen van drummer Raf Vertessen of haakse ritmes van bassist Alessandro Fongaro tegenover, maar het geheel blijft vooral goed te volgen –zelfs wanneer toetsenist Daan Demeyer helemaal loss gaat op zijn Fender Rhodes. En de muzikanten spelen goed. Op het album valt het niet zo meteen op, maar tenorsaxofonist Nicolò Ricci voelt zich ook live helemaal thuis in die heerlijke hoge registers van zijn instrument.

Iedereen krijgt de kans om uit te blinken, van de opvallende toetsenist (live meer dan op het album) die tijdens een schone drumsolo met gefrutsel aan een paar elektronische gizmo’s voor een neutrale achtergond zorgt, tot de drone van de bassist en alles wat ik hierboven reeds vermeldde. En nee, we vergeten vanzelfsprekend Bo Van der Werf niet.

Het lijkt wel alsof Van der Werf ervoor behoed is het laken niet te veel naar zich toe te willen trekken. Zijn solo’s zijn vooral to the point, helemaal noodzakelijk in het muzikale dénouement en ontdaan van de vaak goedkope franjes die men bij de somtijds iets te overijverige jonge garde wel eens pleegt terug te vinden.

Maar ik ben er nog steeds niet uit dus. Ik herken in de muziek flarden van Toine Thys, maar net zo goed Yves Peeters. Het is vooral de manier waarop die sax aanblaast, en dan de harmonie erachter. Luistert u vooral zelf eens (naar ‘Wetty Sprinter’ bijvoorbeeld), en laat het mij gerust weten als u het gevonden hebt. Live beslist nog meer de moeite dan op plaat trouwens!

[spotify id=”spotify%3Aalbum%3A76D7yVoHUJIISzEi7jDeeY” width=”320″ height=”320″ /]

BRAIN//CHILD feat. Bo Van der Werf, gehoord in Trefpunt, Gent op maandag 13.02.2017 / Nicolò Ricci, tenorsax; Artan Buleshkaj, gitaar; Daan Demeyer, Fender Rhodes; Alessandro Fongaro, elektrische bas; Raf Vertessen, drums; Bo Van der Werf, baritonsax

BRAIN//CHILD is nog steeds op release tour, en vallen o.a. te beluisteren op woensdag 22.02 in Café De Koer (Meibloemstraat 86, Gent).

Artan Buleshkaj speelt op donderdag 9.03 in duo met Daan Demeyer bij Opatuur in Mub’art – Brasserie MSK (Fernand Scribedreef 1, Gent)

Movable Type + Jukwaa 221

Het was slechts bij toeval dat ik aan de Bijloke-manufactuur van vorige vrijdag herinnerd werd. Thijs Troch had in allerijl (daags ervoor) nog een bericht gepost op facebook, en daardoor waren er toch nog een dozijn extra gegadigden opgedaagd. De avond was in twee gedeeld, met eerst een ietwat experimenteel concept van Movable Type, gevolgd door Jukwaa 221, waarvoor Troch extra reclame had gemaakt. En Movable Type had een special guest, zo bleek uit een haastig geposte foto op Instagram: “Vanavond! Zowaar met Liesa Van der Aa.”

Bij Movable Type mocht het publiek op het podium van de concertzaal plaatsnemen, lekker dicht bij de muzikanten (eigenlijk in een vergelijkbare setting met het Kraakhuis voor het tweede deel van de avond). Movable Type startte met (laat renaissance of vroeg-) barokke muziek, waarbij de blikvanger (en ‘klankvanger’) zonder twijfel de cornetto (of zink) van koperblazer Lambert Colson was. Ook Jon Birdsong zou zijn trompet een paar keer voor dat vreemde instrument inruilen. De klank van de cornetto is zeer vergelijkbaar met die van een trompet, behalve dan dat het instrument vaak van hout is gemaakt, en daardoor een warmere klank krijgt.

De klassiekere stukken werden afgewisseld met meer jazzy werk, en het was er de muzikanten voornamelijk om te doen om een staalkaart te bieden van de mengeling van de muziekstijlen, zowel inhoudelijk als instrumentaal. Dat kwam exemplarisch tot uiting bij de bloemenreeks, die begon met twee versies van Petite Fleur: een compositie van een vroeg-barokke componist en de bekende tune van Sidney Bechet. Voor die laatste versie kwam Liesa Van der Aa op het podium, met een loepzuivere (duh) en empatische stem.

Anthony Romaniuk speelde trouwens net zo goed op klavecimbel als piano, en Nathan Wouters stak met zichtbaar genoegen een heleboel effecten op zijn (akoestische) bas (nooit gratuit), inclusief een synthesizer die perfect paste in het stuk dat toen werd gebracht.

Jukwaa 221 trok zich rustig op gang. De klanken druppelden het Kraakhuis binnen zoals regen tegen een zolderraam. Een voorzichtige druppel hier, en kort salvo daar, bijgestaan door een aanhoudend geroffel op de drum, dreigend als een donder die toch maar niet dicht genoeg komt om het onweer in volle razernij te laten losbarsten. Een toevallig melodie tikt voorbij, de druppels pikken het tempo even op, en worden dan opnieuw rustig. Het onweer zou altijd op veilige afstand blijven.

De inleiding van dit concert was zuiver ritmisch. De contrabassen spelen geen melodie, en Nils Vermeulen tikt zelfs de ganse (lange) intro met zijn vingers op de klankkast. Thijs Troch raakt nauwelijks de toetsen van zijn (prepared) piano aan, maar ligt languit met het bovenlichaam in de klankkast de snaren te beroeren. Wat opvalt –in die twee keren dat ik hem kort na elkaar heb bezig gezien– is dat Thijs Troch, nog veel meer dan vroeger, erg bezig is met geluid en klank (vs melodie).

Ritme zou de rode draad doorheen het concert blijven (zelfs al klatert de piano bijwijlen). Heel even lijkt het op phase shifting uit te draaien, wanneer alle instrumenten op het zelfde ritme beginnen te spelen, maar de muziek wordt alleen subtiel dreigender, zonder dat de ritmes uit elkaar gaan lopen. (Ik speur angstvallig naar een douche, met al die Bernard Herrmann-vibe.) Sleutelwoord voor deze muziek is zonder twijfel filmisch. Wie zich mee laat voeren op de muziekstroom, gaat mee op een boeiende trip.

Movable Type & Jukwaa 221, gehoord in Muziekcentrum De Bijloke, Gent op vrijdag 10.02.2017
Movable Type: Lambert Colson, cornetto | Jon Birdsong, trompet, cornetto | Anthony Romaniuk, piano & klavecimbel | Nathan Wouters, contrabas | Guest – Liesa Van der Aa, zang
Jukwaa 221: Thijs Troch, piano | Nils Vermeulen, contrabas | Laurens Smet, contrabas | Sigrfied Burroughs, drums | Elias Devoldere, drums

Frederik Leroux + Bart Maris en Thijs Troch

Met maandelijkse regelmaat strijkt de (mobiele) jazzclub Opatuur neer in De Centrale. De geafficheerde muzikanten zorgen steevast voor een mooie staalkaart van de Belgische jazzscene (Opatuur schuwt de andere kant van de taalgrens niet), en ze treden er vaak op in een minder voor de hand liggende bezetting. Menig samenspel of muzikantencombinatie is (mede) ontstaan onder de vleugels van Opatuur. Er wordt nog steeds gespeeld zonder drums, dat spreekt vanzelf, en zonder stem ook —of het moet zijn dat die ene onverlaat geheel onvoorzien en tegen de instructies in, het heeft vermogen toch enkele keelklanken uit te stoten onder het mom van extended instrumentation. Het ontlokt aan de ingewijden steevast een glimlach die zich door de zaal verspreidt als in een klaslokaal nadat de durfal kattenkwaad heeft uitgehaald.

Tot vorig seizoen vonden de concerten plaats in de cafetaria van De Centrale, bij momenten gretig voorzien van ritmische begeleiding door de danslessen erboven of de concerten elders in het gebouw. Dat bood een mooie uitdaging voor de muzikanten, daar niet van, maar ideaal was het niet.

Sinds oktober mag Opatuur echter gebruik maken van de Kelderzaal van het wereldcultuurhuis. Een ‘kleine’ schaalvergroting naar een oppervlakte van 200 m2, die voor de jazzconcerten wordt ingericht als een intieme club. Er is een voorgeborchte met toog en veel licht, een intiem, schaars verlicht gedeelte met tafeltjes en stoelen voor de luisteraars, en het podium. En er zijn vele knopjes waar Opatuur zich met genoegen aan kan uitleven, zodat hij naast de microfoons waarmee hij de concerten op zijn laptop opneemt, nu ook de lichten secuur kan afstellen naar zijn behoefte.

Opatuur heeft niet alleen een nieuwe locatie, er is ook een nieuwe format. Van de gebruikelijke concerten is het Opatuurconcert —spontaan, zo lijkt het wel— geëvolueerd tot twee geheel verschillende sets met andere bezetting of zelfs helemaal andere muzikanten. Eind vorige maand gingen we luisteren naar Frederik Leroux solo + Bart Maris en Thijs Troch duo.

Frederik Leroux focust zich al een hele tijd op banjo. En al werden wij indertijd helemaal wild van zijn improvisaties op gitaar, die banjo lijkt steeds meer een onderdeel van Leroux te worden. Het concert begon dan ook met een Leroux in innige omhelzing met zijn instrument. Enkel een paar intieme klanken werden uit de banjo getokkeld, maar naarmate de set vorderde, werd de muziek steeds weidser, en stelde ook de muzikant zich steeds opener op voor het publiek. Het was alsof er ter plekke een taal werd uitgevonden om met het publiek te communiceren; met de ontwikkeling van een vocabularium en een grammatica kwam ook een verhaal waarvan de stukken steeds meer samen kwamen.

Op het einde van de set werd de uitbundigheid tot zo’n toppunt gedreven, dat het tragisch en aangrijpend werd —nee, niet melancholisch of droevig, maar bijna pijnlijk. Een schitterende apotheose.

Op de scène stond al de ganse avond een buffetpiano te wachten op de begerige vingers van Thijs Troch. Op een tafel ernaast stond een klavier, omgeven door een horde bakskes waar menig gitarist jaloers van zou worden, en daar nog eens naast een stoel met een al even impressionante rig voor de trompet. De piano werd die avond niet gebruikt.

Aan de oppervlakte was het voornamelijk de trompettist, Bart Maris, die het woord zou nemen. Troch stuurde vanuit de achtergrond bij, zorgde voor een basis en een veld waarop Maris kon verder breien. Maris liet aan één stuk door zijn trompet of bugel praten, nu eens in een beschaafde conversatie (met zichzelf of met Troch), dan weer schril schreeuwend of klanken spuwend op het publiek. In dat laatste geval werd de elektronica van de trompet stevig bijgetreden door de toetsenist. Soms was het niet eens een kwestie van klank of geluid, maar van harmonische tempi die van elkaar werden afgepakt en (soms (bijna)) contrapuntisch werden teruggestoten.

Het was een zorgvuldige symbiose, die tussen beide muzikanten werd opgebouwd. En al viel er dan muzikaal of (vaker) louter op volume wel eens een leider aan te duiden, het was vooral het samenspel dat van deze set een interessante belevenis maakte.

Frederik Leroux solo + Bart Maris en Thijs Troch duo, gehoord bij Opatuur in de Kelderzaal van de Centrale, op 29.01.2017

Lubomyr Melnyk @ Botanique (12.12.16)

Het was zo lang geleden dat ik de Botanique had bezocht, dat ik vergeten was hoe dicht dat eigenlijk bij het station ligt. Een retourtje Brussel kost 18 euro, en veel volk zit er niet meer op de trein, ’s avonds.

De Botanique is een Franstalig bastion, van de deurwachters tot de bar. Ik voelde me even als een potloodventer, toen de buitenwipper mij –zeer vriendelijk overigens– verzocht mijn vest even te openen. Hij sprak Frans, ik antwoordde in het Nederlands, we maakten daar allebei geen enkel probleem van.

De weg naar de Orangerie gaat langs de serre, een excuus voor wat triestige planten en stilstaand water, en toegang tot de zaal wordt verleend via de bar. Goede marketing natuurlijk. Betalen moet met jetons, die voor 2,5 euro per stuk uit een kastje aan de muur kunnen gehaald worden. De meest gangbare drankjes kosten één jeton –redelijk democratisch toch?

We hadden het voorprogramma overgeslagen, en de zaal zat behoorlijk vol. Er was nog plaats aan de zijkant, waar ik naast een kolos terecht kwam, die het grootste deel van het concert voorovergebogen zat, zodat ik maar sporadisch een stukje van pianist Lubomyr Melnyk te zien kreeg. Krappe zitjes, en het contact met mijn buurman was van een redelijk vrijpostige aard, dat ik er bijna avances in moest lezen.

Melnyk is berucht om zijn gigantisch snelle pianospel, dat zonder meer verbazingwekkend is, maar al gauw een beetje van een gimmick wordt. De voortdurend klaterende waterval van noten (geloof mij, dit is een adequate omschrijving), verbergt steevast een tragere ballade maar herbergt op zijn best ook een aantal intertekstuele verwijzingen naar harmonieën uit andere stukken –soms al meer herkenbaar dan anders. Er zat ook nogal wat phase shifting in de composities, maar die werd vaak op creatieve manier aangevuld.

Aan elk stuk ging een uitleg vooraf, die meestal ongeveer zo lang duurde als het stuk dat daarna werd gespeeld. Er was het fragment uit de twee en een half uur durende compositie voor ballet, waarbij Melnyk met aanstekelijke gretigeheid terugdacht aan de dansers die rond zijn piano sprongen bij de uitvoering ervan. Elk van die wel 50.000 spieren van die lichamen waren zichtbaar, slaakte hij verrukt uit.

De pianist zette af en toe een vooraf opgenomen stukje synthesizer of piano in om hem te begeleiden bij de muziek die hij speelde. Dat was verder op geen enkele manier hinderlijk of gekunsteld. Wel jammer natuurlijk –maar dat is een stokpaardje– is dat zo’n piano versterkt wordt, in een eigenlijk toch wel relatief kleine zaal. Het was ook een erg kleine piano (kwart of hooguit halve vleugel).

Het concert was best interessant –de man ís een fenomeen– maar wat aan de korte kant (een klein uurtje). Blij om het live te hebben meegemaakt, maar ik voel niet meteen de nood om hem snel terug te zien.

Jos L. Knaepen

20140816_jos-toots-001Een maand geleden is Jos L. Knaepen overleden. Jos was de meest bekende jazzfotograaf van Vlaanderen en omstreken, met een faam die tot ver buiten de landsgrenzen reikte. Zijn foto’s werden gebruikt in o.a. Downbeat en Jazz Times, en door het Smithsonian Institute bij de verjaardagsspecial over Wynton Marsalis. In 2008 exposeerde hij in het American Jazz Museum in Kansas City, en werd hij door de Jazz Journalists Association (JJA) ook genomineerd voor de Excellence in Photography Award. Wie naar Gent Jazz Festival of Jazz Middelheim komt heeft zijn foto’s zeker al gezien, op de levensgrote spandoeken die verspreid over het festivalterrein zijn opgehangen. En Jos was ook huisfotograaf van Jazzmozaïek. Van bij het ontstaan tilden zijn foto’s het tijdschrift op een hoger niveau.

Jos was ook een vriend.

Hij was al een tijdje ziek, en de laatste weken voor zijn dood was er duchtig gecommuniceerd, voornamelijk met Tessa. Eerst met Jos zelf, en nadien met Greet, de onmisbare Greet die al vijftien jaar deel van zijn leven uitmaakte. Er was hoop, veel hoop, maar uiteindelijk zou de meedogenloze realiteit zoals steeds de bovenhand halen. Jos liet de laatste levensadem in de armen van Greet. Zijn Greet.

Toen ik iets meer dan tien jaar geleden voor het eerst naar Opatuur trok, had ik nog niet van hem gehoord. Ik was helemaal nieuw in het jazz wereldje, waarin ik hardnekkig zou blijven plakken. Een paar maanden later was er het Blue Note festival (editie 2005), en via Gentblogt kwam ik daar vlotjes bij de fotografen in de frontstage te staan. Eén fotograaf stak er met kop en schouders bovenuit, niet zozeer door zijn gestalte, maar wel door de ogenschijnlijke bedaardheid waarmee hij eerst de scène overschouwde, en vervolgens doelbewust een paar foto’s ging maken. Hij had een gigantische lens op één van zijn toestellen zitten, en stond vaak aan de zijkant rustig te kadreren, geholpen door een monopod, afwachtend tot de artiest net op die manier in zijn lens kwam gesprongen als hij voor ogen had.

Achteraf hoorde ik dat die man Jos Knaepen was (met vaak die ‘L.’ daar nog tussen), en bekend stond als de jazzman. Hij was de officiële festivalfotograaf. Gaandeweg heb ik Jos beter leren kennen, en hoewel hij uiterlijk veelal rustig blijft, had hij een gefundeerde mening over zijn vak. Een visie, die hij graag deelde met de minder ervaren fotografen. Fotograferen is kijken en zien, stelde Jos. Observeren hoe zo’n artiest zich gedraagt, en dan weet je gewoon wanneer die goede foto eraan komt. Wie zich openstelde voor de feedback van Jos, leerde met bakken bij.

Jos maakte die foto’s als vakman. Vaak werkte hij digitaal omdat de foto’s nu eenmaal snel nodig waren, maar het liefste van al werkte hij analoog. Naar Gent Jazz Festival bracht hij een halve studio mee, inclusief flitsers en achtergrond, om de grootheden uit de jazz op een deftige manier te kunnen portretteren. Hadden ze geen zin, dan hadden ze geen zin, maar ze waren dun gezaaid, de muzikanten die niet voor zijn camera wilden plaatsnemen.

In de zomer van 2014 werd mij gevraagd om Jos te interviewen voor Jazzmozaïek. Jos had net de Muze van Sabam gekregen, en Bernard Lefèvre had mij in de persruimte van Gent Jazz Festival even apart genomen om mij —buiten het hoorbereik van Jos— daarover te polsen. Jazzmozaïek had mij al een paar kreeg halvelings gevraagd om een interview af te nemen van deze of gene muzikant, maar ik had die boot altijd afgehouden: ik durf dat niet.

Jos bevragen, dat was iets anders. Jos was ondertussen een vriend geworden, en we deelden die twee onvergankelijke liefdes: jazz en fotografie. We spraken af om dat interview te laten plaatsvinden op Jazz Middelheim, waar we tijdens de soundcheck de perstent voor onszelf hadden. Voor we het wisten hadden we goed drie kwartier vol gepraat, en we zijn eigenlijk alleen gestopt omdat de volgende groep aan de soundcheck begon, en we elkaar niet meer konden horen door de muziek.

Jazzmozaïek had slechts een paar paragrafen nodig, en voorzag (vanzelfsprekend) veel meer plaats om de foto’s zelf te laten spreken. Misschien publiceer ik het interview hier binnenkort nog wel eens integraal.

“Jazz is about being in the moment.”, moet Herbie Hancock ooit gezegd hebben. Wel, daar was Jos ook altijd te vinden, met zijn camera in de aanslag om dat moment décisif vast te leggen. Ik ben zo ontzettend dankbaar dat ik hem heb mogen kennen.

Vinyl

Mijn bureau begon te klagen, dat het allemaal best goed is, die platen, maar dat het wel weegt. of ik misschien zo vriendelijk zou willen zijn om alles netjes in de vinylkast te plaatsen?

20160331_vinyl-001

Alfabetisch:

  • Ryan Adams1989
  • Tony Bennett & Bill CharlapThe Silver Lining (The Songs Of Jerome Kern)
  • David Bowie ‎- ★ (Blackstar)
  • Avishai CohenInto The Silence
  • John Coltrane ‎- A Love Supreme: The Complete Masters
  • Lou DoillonLay Low
  • Nils FrahmSolo
  • Bill FrisellWhen You Wish Upon A Star
  • GoGo Penguin ‎- Man Made Object
  • Christian McBride Trio ‎- Live At The Village Vanguard
  • Makaya McCraven ‎- In The Moment
  • Lubomyr MelnykRivers And Streams
  • Jason MoranAll Rise: A Joyful Elegy For Fats Waller
  • Oscar PetersonExclusively For My Friends
  • Max Richter ‎- Sleep Remixes
  • Esperanza Spalding ‎- Emily’s D+Evolution
  • Taylor Swift1989
  • ThundercatThe Beyond / Where The Giants Roam