Machines should work: Imagine Raymond

Imagine Raymond, De Casino, Sint-Niklaas
in het kader van de Jazzlab Series

De laatste maanden word ik nogal geplaagd door een veelheid aan migraines. Het immer wisselende weer zit daar voor een groot deel tussen, en die ondingen zijn ondertussen dermate vanzelfsprekend dat ik gewoon kan functioneren overdag. Mijn doen en laten lijken mij vaak wel wat wazig, en ik onthoud nog veel minder dan vroeger, maar goede notities kunnen daar makkelijk aan verhelpen. Minder aangenaam zijn de avonden: het lukt gewoon niet om lang weg te gaan, laat staan om het geluidsvolume van de mij anders zo geliefde concerten te ondergaan. De concerten die ik al heb bijgewoond in 2018 zijn op twee vingers te tellen. Het aantal keren dat ik ’s avonds wat uitgezakt ben, op drie. Samen net goed voor één hand dus. Niet echt compatibel met een branche waar het nooit echt begint voor 21u.

Toen ik de kans kreeg om te gaan luisteren naar Imagine Raymond, heb ik daarom even getwijfeld. Ik had echter al een paar kansen aan mij laten voorbij gaan (o.a. in Gent en in Leuven), en ik wou het echt wel horen. Sint-Niklaas is niet ver, De Casino is een goede zaal, en ik had de zoon mee om mij terug naar huis te dragen.

Het concept Imagine Raymond is een heruitvinding van het vroegere Wofo, dat in 2012 reeds door Vlaanderen trok met een eerste interpretatie van de muziek van Raymond Scott (dezelfde Raymond uit de groepsnaam). Scott (1908-1994) was een Amerikaanse componist, muzikant en uitvinder en had een enorme invloed op de ontwikkeling en het gebruik van elektronische muziekinstrumenten —zo zou helaas pas echt na zijn dood blijken. Wofo bracht reeds een eerste eerbetoon aan de componist die niemand kant maar iedereen al heeft gehoord —hoewel Scott nooit echt een soundtrack heeft geschreven, werden zijn composities in meer dan honderd cartoons gebruikt. Met Imagine Raymond wordt het avontuur nog even verder doorgetrokken: de groep werd uitgebreid met electronicawizzard Dijf Sanders en videomaker Victor Van Rossem.

Imagine Raymond is absoluut een visuele belevenis. Dat gaat van een bijna voor de hand liggende parallel tussen instrumentatie op het scherm en geluid (het klavier weerklinkt als het klavier op het scherm wordt getoond), over sinus golven en andere oscillatoren, tot een herwerkte soundtrack bij het bewegende beeld. Het beeldmateriaal wordt live bijgestuurd door Van Rossem, wat bijdraagt tot het improvisatorische karakter van de muziek. Van Rossem haalde zijn inspiratie uit archiefmateriaal uit (voornamelijk) de jaren 30 tot 50, waaronder deze (nu) hilarische IBM reclame, machines should work, people should think (korte stukje hieronder, langere versie op youtube). Met muziek van Raymond Scott natuurlijk!

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=PyBNR8ThrNQ]

In de composities sijpelt nog steeds duidelijk de hand van Xavier Verhelst door, en de uitbreiding met de electronica van Dijf Sanders is bijzonder complementair: een gedegen aanwinst, die de muziek een extra dimensie geeft zonder geforceerd over te komen of de overhand te nemen. Naast de herwerkingen van de Scott tunes zitten er ook een paar eigen composities tussen, die helemaal passen in de leefwereld van Imagine Raymond. Een bijzonder mooi eerbetoon.

Voor wie meer wil weten over Raymond Scott is er de uitstekende documentaire Deconstructing Dad: The Music, Machines and Mystery of Raymond Scott (2010) (gezien op het Filmfestival in 2011). Het staat helaas nog niet op Netflix.

(Voor de volledigheid: het einde van het concert hebben we helaas gemist: het was de trein van 22u of die van 23u —dat uurtje langer ging niet gelukt zijn.)

The Music, Machines and Mystery of Raymond Scott

Mijn schoonvader was al zowat elke namiddag naar het filmfestival getrokken. Eerst in het plus parcours, waar Roel zich niet altijd op de koffie liet zien zoals nochtans beloofd, maar daarna net zo goed in de andere trajecten als hij een film ontdekte die hem enigszins kon interesseren. Woensdag was hij naar een Naghi Nemati’s Three and a Half getrokken, want hij had een doctoraatstudent uit Teheran, en misschien zou die film hem wel kunnen helpen om die cultuur nog wat beter te begrijpen. “Het is er wel één uit de explore zone en is dat niet bedoeld voor de jeugd”, plaagde ik toen ik hem woensdagmiddag vlak voor de aanvang in Vooruit tegen het lijf liep.

Gisteren kon ik eindelijk ook eens mee –ik wou eigenlijk het filmfestival verslaan voor Gentblogt, maar ik had gewoon geen tijd– en gingen we samen kijken naar Deconstructing Dad. Een erg slecht gefotografeerde, maar bijzonder interessante film over The Music, Machines and Mystery of Raymond Scott (1908-1994), gemaakt door diens zoon. Het leven van Scott zwalpt tussen jazzcomponist en -muzikant, en elektronicapionier, en de kans is groot dat u weet wie de man is zonder dat u het beseft. Zijn muziek werd gebruikt voor de Warner Brother cartoons (hoewel ze daar niet voor werden gecomponeerd), en de Ren & Stimpy show uit The Simpsons (zoals deze Powerhouse). Scott werd de orkestleider voor het razend populaire Your Hit Parade in 1949, en bleef dat tot 1957. In 1959 nam hij een album op The Unexpected (cfr deze Temptation), dat werd toegeschreven aan The Secret Seven, zeven muzikanten die verder niet werden geïdentificeerd –later bleek het te gaan om o.a. Elvin Jones, Kenny Burrell, Eddie Costa, en Toots Thielemans!

Scotts passie was evenwel het ontwikkelen van geluidsmachines; synthesizers avant-la-lettre, die hij een soort artificiële intelligentie toedichtte. Hij bracht daarmee een aantal albums uit onder de noemer Soothing Sounds for Baby (zoals deze Lullaby uit 1963), maar hield het grootste deel van zijn creaties angstvallig verborgen. Die muziek lag verbazingwekkend dicht bij de creaties van Tangerine Dream en Brian Eno uit de jaren 70, maar vond toen totaal geen ingang bij het publiek. Scott zonderde zich geheel af, maar leek op het einde van zijn leven die vergissing in te zien, toen hij zichzelf bekend wou maken als de uitvinder van de sequencer (een curciaal onderdeel van de synthesizer).

Raymond Scott overleed in 1994 aan een beroerte. Pas jaren later blijkt de enorme impact die hij had op de hedendaagse muziek –de connecties zijn te talrijk om hier te bespreken, ga vooral de film bekijken.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=0V2TZKcWnXE&w=500&h=284]

Deconstructing Dad speelt nog vanavond en morgen in Vooruit (21/10 om 22.30 u. en 22/10 om 20 u.)