jazz – volume12

Amir ElSaffar (Lezing & Concert)

Twee jaar geleden organiseerde Prof. Stef Slembrouck voor het eerst een reeks lezingen over jazz, aan de Faculteit Letteren & Wijsbegeerte van de UGent. Dat kende een redelijk succes, want op elke lezing waren toch wel 40-50 mensen aanwezig. Dit jaar neemt hij de draad opnieuw op, onder de noemer Know Your Jazz. Voorlopig is het nog niet drummen (ongeveer de helft zoveel mensen dan twee jaar geleden), maar vermoedelijk zit het slechte weer daar ook wel voor iets tussen.

De Iraaks-Amerikaanse trompettist Amir ElSaffar mocht de spits afbijten, en nam ons mee op een stukje van zijn eigen ontdekkingstocht doorheen allerlei invloeden die zijn muziek richting hebben gegeven. In de praktijk kwam het vooral neer op een introductie tot de Arabische muziek aan de hand van het maqam muzieksysteem. Sterk vereenvoudigd is maqam te vergelijken met de Westerse toonladders en het minor/majorsysteem in de muziek, alleen is het een pak uitgebreider. De Arabische muziek werkt met een microtonaal systeem, waarbij gebruik wordt gemaakt van toonsprongen kleiner dan onze gebruikelijke halve toonafstand. Een bijzonder boeiend gegeven, dat u zeker al hebt gehoord –het zorgt mede voor de herkenbaarheid van de Arabische muziek.

Cruciaal in de lezing –en belangrijk om de muziek van het concert daags nadien goed te kunnen inschatten– was het concept heterofonie. De muziek die opgebouwd wordt uit de verschillende maqams, werd vroeger op het gehoor ingestuurd. Elke maqam laat ruimte voor interpretatie, en het staat de muzikant vrij om die zelf op te bouwen. Vaak werd een eigen interpretatie gepuurd uit een synthese van de het beluisteren van de verschillende varianten, en het is dan ook eerder regelmaat dan uitzondering dat twee muzikanten eenzelfde maqam op een verschillende wijze uitvoeren. En dat is dan heterofonie: eenzelfde stuk dat door meerdere muzikanten tegelijkertijd op een andere manier wordt ingevuld.

Het concert van het Amir ElSaffar Two Rivers Ensemble begon met een drumsolo, gevolgd door een melodie van de trompet. Het concept van de heterofonie uit de lezing wordt meteen in de praktijk omgezet wanneer ook de oud en de buzuq in actie schieten. Ritme zou een bepalende factor worden voor het concert, in een steengoede triobezetting van drum, bas en trompet. Bassist François Moutin is zonder meer de held van het concert, met de fenomenale virtuositeit waarmee hij de muziek door alle stijlen heen mee dirigeert. Hij voelt zich duidelijk net zo goed thuis in de Westerse jazz als in de Arabisch geïnspireerde melodieën.

Er wordt voornamelijk gespeeld uit Crisis, een suite die ElSaffar in 2013 heeft gecomponeerd. Na openingsnummer From the Ashes volgde The Great Dictator, wat ruimte bood voor de voor de hand liggende grap over Trump. “When I was writing this piece in 2013 I of course didn’t anticipate the current state of affairs.” Soms is het iets te gemakkelijk om te scoren.

ElSaffar wisselde zijn trompet af met de hammered dulcimer, een trapezevormig snaarinstrument dat wordt bespeeld met hamertjes. Hij zong daarbij ook een fragiele, emotionele tekst, die vlijtig ondersteund werd door oud en buzuq. De buzuq was vaak iets te opdringerig in deze bezetting, en de tenorsax misschien iets te bedeesd. Saxofonist Ole Mathisen paste nochtans goed in het verhaal –er waren een paar heel mooie unisono momenten van sax en trompet– maar bleef over het algemeen te veel op de achtergrond. Op het einde van het concert ruilde Zafer Tawil zijn oud in voor een drum, en kregen we zelfs een mooi duelling banjos-moment met Stéphane Galland.

Het concert was enorm verscheiden, van maqam tot free jazz, en was dan ook zeer representatief voor de verscheidenheid en de veelheid aan invloeden waaraan ElSaffar zich graag laat blootstellen. Het publiek kon het duidelijk ook smaken, want men hield niet op met applaudisseren tot een bisnummer kon afgedwongen worden. Hopelijk krijgt dit ensemble nog de kans om in onze contreien te spelen.

De lezing van Amir ElSaffar vond plaats in het kader van de reeks Know Your Jazz, aan de faculteit Letteren & Wijsbegeerte van de UGent op woensdag 22.02.2017

Amir ElSaffar Two Rivers Ensemble gehoord in Muziekcentrum De Bijloke, Gent op donderdag 23.02.2017 / Amir ElSaffar, trompet, hammered dulcimer; Ole Mathisen, tenorsaxofoon; Zafer Tawil, oud, tabla; François Moutin, contrabas; Tareq Abboushi, buzuq; Stéphane Galland, drums

Tom Vermeir speelt Chet

Tom Vermeir had gelijk: Chet is geen jazz. Hij had dat ergens beweerd in één of ander interview –dat ik vanzelfsprekend niet terugvind in de digitale archieven van de drie kranten en het weekblad waarop we zijn geabonneerd. “Wie naar Chet komt om naar jazz te luisteren, zal bedrogen uitkomen.” Ik parafraseer met heel veel vrijheid, maar daar kwam het op neer, gelooft u mij maar.

In Chet, een concert met veel bindteksten of een toneelstuk met veel muziek (zo liet hij ons kiezen, waarschijnlijk in datzelfde interview), brengt Vermeir een eerbetoon aan trompettist en zanger Chet Baker. Vermeir laat zich op het podium bijstaan door Dag Taeldeman (gitaar) en Frederik Heuvinck (percussie, elektronica) –companen van zijn tijd bij A Brand— en Ben Brunin (bas).

De rode draad door de monoloog, is de val van Chet Baker uit het raam van zijn kamer in het Amsterdamse Hotel Prins Hendrik. Hoe jammer dat iedereen zich vooral die val herinnert, terwijl die man zoveel meer was, liet Vermeir ergens optekenen. Een beetje raar dan, dat de ganse monoloog eigenlijk voornamelijk om die val draait.

Chet gaat over een man die geen voet meer aan de grond krijgt, overvallen wordt door angsten en hallucinaties, en uiteindelijk dan maar gaat vliegen, want vliegen is vrijheid. Wat hem natuurlijk met een helse smak onderaan die hotelkamer doet belanden. Veel meer is er niet aan, aan de voorstelling, die toch echt wel wat diepgang mist, en heel erg met randje van de eentonigheid flirt. Pas op, Vermeir acteert zeer degelijk, dat volstaat helaas niet om te blijven boeien.

Maar geen jazz dus in Chet. Dat was een uitstekende zet van Vermeir. De muziek in de stukken van Chet Baker kregen een poppy jasje om, en dat had een grote meerwaarde kunnen bieden. Helaas probeert Vermeir zelf dan weer iets te veel de stem van Chet Baker te imiteren, wat hem eigenlijk niet lukt. Kijk, de muziek van Chet Baker is vaak aan de monotone kant –luister eens naar het populaire album The Best of Chet Baker Sings, en u weet na drie liedjes al wat ik bedoel. Chet Baker weet daar zelf voldoende subtiele details in te leggen om het enigszins boeiend te houden, maar Vermeir slaagde daar niet in. De begeleidingsmuziek werd dan ook nog eens verder doorgetrokken naar de monotone drone (en niet op een free jazz manier), die van de stukken op hun best soft pop liedjes maakte (denk 10cc –ik hoorde bij associatie meermaals I’m Not In Love). En het is niet dat die mannen niet kunnen spelen, of dat Vermeir niet kan zingen. Het slotnummer, Volare, kwam er meer dan perfect uit –het was bijkanst jazz!

Bijzonder irritant is ook de tenorsax, die Vermeir bijna de ganse voorstelling rond zijn nek draagt, en waar hij ook op speelt. Niet dat ik ook maar iets tegen een tenorsax heb –ik speel zelf een noot of dertig (de rest is wat moeilijker) op zo’n tenor. Maar dat een eerbetoon aan l’angelo con la tromba d’oro, trompettist Chet Baker, een sax in de hoofdrol krijgt, dat vraagt toch nog wel net iets te veel willing suspension of disbelief. Een trompet gelijkt in de verste verte niet op een tenorsax –en dan heb ik het natuurlijk niet alleen over het fysieke aspect.

Het is een beetje jammer. Vermeir speelt goed, de setting ziet er patent uit, en de muzikanten kunnen spelen. Het verhaal is echter te gekunsteld en te ijl, bevat te veel herhaling om boeiend te zijn, en wordt door de muziek nog verder de monotonie in getrokken.

Newport 2014

Naar (ondertussen bijna) jaarlijkse gewoonte, trok ik eind juli naar Newport, om er het gelijknamige jazzfestival mee te maken. Het weekend ervoor vond het folkfestival plaats, waarvan men steeds vertelt dat er op de hoofden kan gelopen worden. Voor het jazzfestival is dat wel iets anders, zelfs voor deze verjaardagseditie (60 kaarsjes, hoera!). Daar tegenover staat dan wel weer dat het publiek, zoals dat wel meer het geval is in de jazzniche, heel erg als die hard kan omschreven. Dat kan je wel stellen natuurlijk, als de massa die voor de Fort Stage (het hoofdpodium) heeft plaatsgevat, nauwelijks verpinkt tijdens de hevige regenval die het festival dit jaar mocht ondervinden.

Het programma besloeg dit jaar drie volle dagen, inclusief een aantal exclusievere concertmomenten ’s avonds. De eerste festivaldag heb ik volledig aan mij moeten laten voorbij gaan, ik ben ’s ochtends opgestaan met migraine –iets wat mij aldaar nog niet was overkomen. Die vrijdag was nochtans een bijzonder interessante dag, met o.m. John Zorn’s Masada Marathon (die trouwens werd aangekondigd door Bertrand Flamang, de organisator van de Gent Jazz en Jazz Middelheim festivals). Verschrikkelijk jammer ook dat ik Rudresh Mahanthappa’s Charlie Parker Project gemist heb, en Mostly Other People Do The Killing. De volgende dagen heb ik gelukkig wel volledig kunnen meemaken. Zaterdagavond was er trouwens het Foundation Gala, dat altijd plaats vindt in één van de gigantische mansion langs de kustlijn. Met een aantal verrassingsoptredens, van o.a. een hele resem jazz artiesten, maar ook The Milk Carton Kids (die heel erg zoals Simon & Garfunkel klinken). En Bill Cosby kwam een paar grappen vertellen –de man blijft bijzonder ad rem. Hij werd naar het podium geleid, want hij ziet niet zo heel erg goed meer.

Ik spaar u het verhaal over netwerking, sympathieke artiesten, mede-festivalorganisatoren en agenten, en schuif meteen door naar de ontspanning.

Zoals steeds hadden we een bescheiden wagen gehuurd, een Kia. (De K900, 5 liter V8 met 420 pk, full option, maar hey, het was een Kia.)

De eerste dag (de dag voor het festival) was het trouwens schitterend weer. Deze surfers troffen we aan tijdens de (voor mij toch) traditionele cliff walk.

We, dat zijn Bertrand en ik dus.

Maar tijdens het festival regende het. Heel hard, somtijds. En daarna was het weer schitterend weer.

Newport Jazz Festival 2013 (vi)

Toch nog even aan wat sightseeing gedaan, gelijk vorig jaar: Ocean Drive en Cliff Walk.

Newport Jazz Festival 2013 (ii)

Newport Jazz Festival 2013 (i)

Vanochtend (of was het gisterenochtend, een mens is niet meer met de tijd mee als hij door een paar tijdzones vliegt), vertrokken wij fris en monter op een ongoddelijk vroeg uur (opstaan on 5.30 u. is ongoddelijk, jawel), naar de luchthaven. Er was tijd voor een vluchtig ontbijt in de lokale Starbucks, en dan ging het in ijltempo naar Londen.

En hoewel ik al veel dat kanaal met het vliegtuig heb overgestoken, is het de eerste keer dat het mij opviel hoe klein dat stukje water tussen het Europese vasteland en het Verenigd Eiland wel is. Daar links op de foto ligt Frankrijk, vermoed ik, en daar rechts vinden we reeds de White Cliffs of Dover.

In Londen was er nog tijd voor een vluchtige snack in het restaurant van Gordon Ramsey, waarna we op ons gemak naar onze gate stapten. Het is daar een uur vroeger dan bij ons, dus we hadden overschot van tijd. Meer zelfs, er stond nog niemand bij onze gate, behalve een paar giechelende baliejuffrouwen. We zijn veel te vroeg, dacht het gezelschap.

“Hold on,” eiste echter één van de juffrouwen, toen ik op haar toe stapte, “I hope you don’t think you’re still getting on this flight, do you?” Ze waren niet echt vriendelijk, die juffrouwen, toen we hen beleefd vroegen of het echt niet mogelijk was dat we nog op het vliegtuig stapten. We zagen het ding immers nog staan, met boarding slurf geconnecteerd en al. “The doors are closed, you’re not getting on, go back to building A, and that’s final.” Nee, ze waren niet echt vriendelijk. Of behulpzaam.

In building A boekte men ons echter in geen tellen om, een vier uur later –nadat we ook hadden geluncht bij Gorden Ramsey, en ruim op voorhand aan de gate hadden postgevat– zaten we op de bovenverdieping van een Boeing 747. Voetjes in de lucht, menukaart in de hand: Newport, here we come.

Dat was de Jazz Expo

Tot zover de eerste van twee expo’s. Het was een wondermooie locatie, daar in het KTA (zie ook bij Polly). Met dank aan al wie langs geweest is, en wie het niet gehaald heeft, maar dat wel had gewild: u krijgt binnenkort nog een kans (meer daarover volgende week).

De sfeer zit erin op Jazz Middelheim

Jazz Middelheim, 16-19 augustus 2012, Park Den Brandt, Antwerpen. Dagtickets zijn beschikbaar vanaf € 37; een festivalpas kost € 122.

Newport (1): travel in style

Het zal twintig jaar geleden zijn dat ik nog eens zo’n gat in de dag heb geslapen. Rond 10 uur vanochtend kwam Henri voorzichtig de slaapkamer binnenpiepen –Tessa was dan al lang gaan werken– en dan hebben we eigenlijk gewoon beneden rondgelummeld tot ik ben gaan lopen. Een paar dagen Newport garanderen duidelijk een gezonde nachtrust. De stad ligt dan ook aan de zee. In de zee eigenlijk, want Newport is het onderste vierde van een soortement “net geen schiereiland meer” eiland. De komende paar dagen geef ik een paar impressies van Newport, maar vooral ook van het Newport Jazz Festival –de reden waarom ik naar ginder ben gevlogen. In zeer goed gezelschap.

De afreis was donderdag, het festival begon vrijdag. Een vlucht van Brussel naar London Heathrow, gevolgd door een vlucht van Londen naar Boston. De vlucht naar Londen had een weinig vertraging, waardoor het een beetje krap werd om op tijd door de security naar de aansluitende terminal te trekken. Geen probleem, we mochten fasttracken (dat mochten we eigenlijk sowieso al, gezien we business vlogen, maar bon, nu hadden we er nog eens wat begeleiding bij), wat betekent dat we de lange rijen wachtend voorbij mogen en amper opgehouden worden bij de passport check en nadien de security check. Voor de lounge was er geen tijd meer in Londen, maar zo’n vliegtuig heeft alle comfort van voeding en benenstrekkerij. Ge kunt zelfs liggen om te slapen. En ge kunt kiezen van een menukaart.

“Paging Mr. Bruno Bollaert“, klonk het aan de bagageband in Boston, en dat kon maar één ding betekenen. “We’re really sorry, but it seems your luggage didn’t make it with you on the flight to Boston“, kwam een juffrouw van British Airways zich verontschuldigden. Ze gingen alles nasturen naar mijn verblijfsadres in Newport (een dikke 100 kilometer verder), zeker vandaag nog. Dus gingen we onze auto afhalen bij het verhuurbedrijf, waar de vooraf bestelde wagen miraculeus veranderde in een Ford Mustang Convertible 2013 (hierboven op de foto).

We gingen nog een stukje eten onderweg (Rick’s Cafe & Pizzeria), maar voor we het goed en wel doorhadden, reden we in Newport over de brug naar Goat Island waar ons hotel (Hyatt Regency Newport Hotel & Spa) zich bevond. Goat Island is een minuscuul eilandje in Newport, waar vroeger een geitenboer op woonde, en op het einde van de 18e eeuw verkocht werd aan de nieuwbakken federale regering als militaire basis. Het heeft o.a. dienst gedaan als Torpedo Station (midden 19e eeuw). In de jaren 60 kwam het in privé-handen. De Hyatt staat erop, er is een kleine jachthaven (de grotere ligt aan de overkant van het water) en er staan een paar privé-eigendommen op. De foto hierboven was het zicht vanuit mijn kamer.

’s Avonds gingen we eten bij Bouchard –ikzelf in weinig passend reistenu (al was er geen haan die daarnaar kraaide), gezien mijn valies nog steeds niet terecht was. Ik at er o.a. een schitterende huisbereide pasta (Ratatouille Ravioli au Coulis de Poivron Rouge).

Rond 23.30 u. ben ik nog eens gaan horen of mijn baggage er al was, maar helaas. Ik blijf daar nogal kalm bij, bij zo’n dingen; het heeft geen enkele zin om u daarin zenuwachtig te maken. Desnoods steek ik mij morgen op kosten van British Airways of van mijn reisverzekering in ’t nieuw, was de laatste gedachte voor ik in slaap viel.

Ham Sessions & Côté Jardin

Grmbl. Ik ging voor Gentblogt iets schrijven over de Ham Sessions, en over Côté Jardin, en over hoe ge dat desgewenst kunt combineren met Citadelic, en dat het allemaal een beetje in elkaar overloopt en dat het goed weer is en ge dus geen excuus hebt om daar niet naar toe te gaan…

Edoch. Ik zit met bursitis in de rechterschouder (voorlopig geen cello dus, ik ben benieuwd wat orkestrepetitie met de sax gaat geven vanavond), en elke aanslag op het toetsenbord doet mij te veel pijn om een lang artikel te kunnen/willen schrijven. Dus ik ga gewoon van de zon genieten, met een boek (in de linkerhand), en ik raad iedereen ten sterkste aan om minstens één van die evenementen te bezoeken.

Ham Sessions: zo 27 & ma 28 mei vanaf 15.30 u bij Michel Mast, Ham 12
Côté Jardin: zo 27 mei vanaf 11.30 u in de tuinen van De Bijloke
Citadelic: nog tot en met zo 27 mei vanaf 12 u. rond de kiosk van het Citadelpark