middelheim – volume12

Jazz Middelheim, dag 5: Grand Finale

Meer beeld dan woord deze keer. De organisatoren hebben deze dag Grand Finale genoemd, en dat was toch wel bijzonder dicht bij de waarheid. Ik heb mij even afgevraagd waarom Jef Neve in hemelsnaam voor Nic Thys werd geprogrammeerd, maar een grotere publiekstrekker was moeilijk denkbaar. Tenminste toch in het Belgische jazzwereldje. De toegang naar Park Den brandt zat dan ook al een uur op voorhand potdicht. Slechts voor de boekenbeurs kennen ze daar in Antwerpen mogelijks een grotere bezetting van de parkeerruimte in die buurt. Voor de tweede keer tijdens dit festival was er overigens een dag volledig uitverkocht. Dat zijn overigens records, want nog nooit eerder in de –toch wel rijke– geschiedenis van het festival was er een dag uitverkocht.

Het Jef Neve Trio brengt voornamelijk melodische jazz, waarin de klassieke scholing van (componist) Jef Neve duidelijk tot uiting komt. Steeds meer tot uiting komt, eigenlijk, e als je al een paar keer een concert van het trio hebt bijgewoond, begin je de vaak subtiele wijzigingen op te merken die hij aan de uitvoeringen toevoegt. Niet dat het noodzakelijk is om van zijn muziek te genieten, maar het is een goed teken om te zien dat hij blijft evolueren.

Het zijn niet de minsten die Nic(olas) Thys heeft meegbracht: Tony Malaby op tenorsax en Nasheet Waits op drums weten de beat er stevig in te houden. Deze muziek was vergde iets meer van de toehoorders, maar bevatte voldoende structuur en richting om het publiek gedurende het concert geboeid te houden.

Al was het duidelijk dat velen voor de twee Belgische ‘superjazzgroepen’ naar Middelheim waren afgezakt. De tent zat een pak voller bij het Jef Neve Trio, en opnieuw toen het Bert Joris Quartet opkwam. Bert Joris, zo wordt ons verteld, is “de absolute recordhouder optredens op Jazz Middelheim”. Meer dan twintig concerten mag hij er op zijn naam schrijven. Al lijkt het ons, gezien het aantal speelbeurten in deze editie alleen, dat drummer Dré Pallemaerts wel erg zijn best doet om dat record naar de kroon te steken. Joris verveelt nooit, maar voor Middelheim leek hij even extra zijn best te doen. Het werd een prachtig optreden, dat door het publiek zeer werd gesmaakt.

En dan kwam er een heel fragiel mannetje het podium op. Vijf minuten kregen we om foto’s te maken –een beetje druk maakt het alleen maar spannender, en bovendien konden dan ook de fotografen wat langer van dit concert genieten. Want hij mag er dan fragiel uitzien, er zit nog heel wat lucht in de longen van Ornette Coleman. Meesterlijk hoe Coleman bovendien toch wel moeilijker jazz op heel toegankelijke wijze weet te brengen.

Grand Finale, inderdaad. En nu hopen dat het festival nog een vervolg kent.

Jazz Middelheim, dag 4: Jazz and beyond

Wegens fileproblemen en een aanhoudende koppijn heb ik dag drie gemist. Festivalminnend Vlaanderen verkeerde duidelijk in betere conditie, want voor het eerst in lange tijd was er een festivaldag op Jazz Middelheim volledig uitverkocht. Mijn collega-fotografen wisten me gisteren te vertellen dat men zelfs mensen de toegang tot het domein heeft moeten weigeren.

Gisteren begon en eindigde met een verassing. Nils Wogram’s Root 70 feat. Simon Nabatov: een hele mondvol voor de groep van deze Duitse trombonist. Het begon verbazingwekkend kalm en rustig, en vreesde even voor een herhaling van Le Monde de Kôta, twee dagen voordien. Edoch, niets daarvan. Een paar minuten ver in de set barstte de groep plots volledig open. Er kwam zonder twijfel de nodige improvisatie bij kijken, evenwel zonder de structuur van de composities uit het oog te verliezen. Zeer boeiend.

De tweede verrassing kwam van de Matthew Herbert Big Band die de avond mochten afsluiten. Herbert, zo werd ons verteld, haalt de composities voor Big Band geheel uit elkaar, om ze vervolgens, met behulp van de computer, opnieuw in elkaar te puzzelen. Wie vermoedt dat daar voornamelijk een heleboel droog geëxperimenteer met elektronica en samplers achter schuilgaat heeft het mis. Matthew Herbert blijkt zijn muziek ten zeerste te kunnen relativeren en brengt zijn composities met een behoorlijke dosis humor. Bovendien staat hij daar niet alleen, op dat ruime podium, omringd door de vele bakjes en gadgets die hij voor zijn uitvoering gebruikt, maar wordt hij vergezeld door een heuse big band. Die band werd gedirigeerd door Pete Wraight, compleet in rokkostuum, en omringd door een goedlagse en zeer bereidwillige groep muzikanten, die er zichtbaar plezier in hadden. Perfect als afsluiter.

Daartussen zaten nog twee kleppers van formaat. Het Eric Legnini Trio is ondertussen geen onbekende meer (Dré Pallemaerts verving gisteren Franck Aghulon aan de drums). “Ik herinner mij nog het gezellige 16, 17-jarige dikkerdje dat door zijn ouders werd voorgesteld als een grote belofte”, vertrouwde iemand mij gisteren toe. “En zie waar hij nu geraakt is”, voegde die persoon daar goedkeurend aan toe. Eric Legnini kan je qua stijl een beetje vergelijken met Michel Bisceglia: rustige en beheerste jazz, die heel geschikt is ook als introductie.

En dan was er Dez Mona. Waar men mij eerder nog had verteld dat de Briskey Big Band voor velen een ware revelatie was geweest, hoop ik dat er minstens evenveel mensen een gelijkaardige ervaring hebben gehad bij het concert van Dez Mona gisteren. Gregory Frateur, de stem bij de groep, was enigszins verbaasd dat hij gevraagd was op een jazz festival, maar voegde daar meteen aan toe dat Dez Mona niet meteen in te delen valt in een bepaald genre. “Is het jazz? I don’t know. Is het rock? I don’t know. Is het pop? I. Don’t. Know.” En dat is ook van het allerminste belang. Frateur is in elk geval een diva, en in die zin staat hij met Dez Mona zeker op zijn plaats op Jazz Middelheim. Een diva die me overigens doet denken aan Al Pacino in The Devil’s Advocate.

Wat Dez Mona echter nodig heeft is een kleinere zaal, of op zijn minst minder licht. Frateur vroeg er ten andere zelf om, toen hij begon aan de afsluiter van de set, een cover van Sandy Dennys Who Knows Where the Time Goes (YouTube). Het publiek was zo te spreken over het optreden dat de groep na anderhalf uur spelen een staande ovatie kreeg. Na een korte aarzeling (ze speelden al over tijd, en het mocht normaal gezien waarschijnlijk niet van de organisatie, die zich tenslotte aan de vooropgestelde planning moest houden) werd er alsnog een bisnummer ingezet (Nina Simones How Long Must I Wonder). Grote Klasse!

storm zoekt glas water

Door omstandigheden heb ik pas vandaag De Morgen van gisteren kunnen lezen. Voorgaande zin enkel om het niveau te demonstreren van de onmiskenbare teneur van de jazzbesprekingen in voornoemde krant over Jazz Middelheim. Want het valt op: zowel Hugo Camps (in zijn column eergisteren), als Didier Wijnants (in zijn bespreking van dag 1 en over de ultieme jazzstandard gisteren) hebben hun VRTpen met vitriool gevuld. Beweren dat ze bij De Morgen een eitje te pellen hebben met de VRT zou waarschijnlijk te ver gaan, maar het stormt precies toch een beetje in het glas.

Niet dat Wijnants geheel ongelijk heeft. Reeves was (veel) beter bij de opening van het BNRF in 2006, net zoals Tania Maria –die zowel op BNRF als op Middelheim eigenlijk verkeerd geprogrammeerd stond– eergisteren in Antwerpen stukken beter was dan op datzelfde BNRF, editie 2006. En ja, het is schrijnend om zien dat de sponsorplaatsen niet opgevuld worden, en de echte jazzfans daardoor soms in de kou moeten blijven staan. Maar geldt dat niet voor elk cultureel evenement? Recent nog eens de première van een opera bijgewoond? En ook de pers volgt niet elke uitnodiging even getrouw op.

Het botst overigens grappig tussen Camp en Wijnants. Eerstgenoemde betreurt de (vermeende) beperkte interesse voor jazz (“Wie bekeert het jonge geweld tot Jazz Middelheim?”), terwijl Wijnants zonder schroom de elitaire kaart uitspeelt (“En ze lijkt weer meer chanteuse van popdeuntjes te willen worden, eerder dan een jazzdiva die haar noten en lettergrepen in de lucht beitelt.” –over Reeves). Maar allebei hangen ze principieel hetzelfde conservatisme aan: het sacrale, of zelfs intellectualistische, aspect van de jazz (“Maar ik blijf zeggen: liever jazzdag dan moederdag.” –Camps).

“Misschien woedt diep in de ziel van elke muziekliefhebber toch ook nog een beetje een loopgravenoorlog”, schrijft Wijnants. “De echte liefhebber vindt dat er over smaken en kleuren wel degelijk gediscussieerd moet worden.” Myriam Alters composities als ‘flinterdun’ omschrijven is dan ook zijn goed recht, al had hij misschien beter gewoon vermeld dat de combinatie klassiek en jazz gewoon zijn ding niet is –net zoals de free jazz van pakweg Mâäk’s Spirit mijn ding niet is. Maar hopelijk kunnen we die loopgravenoorlog proper voeren, en laat het mosterdgas liever thuis. Dan kunnen de liefhebbers elkaar met open vizier tegemoet treden.

(Update: ik heb ondertussen ook de weekendkrant gelezen. Wijnants bevestigt daarin mijn vermoeden. Hoewel zijn oordeel al genuanceerder is, is het pas goed voor de recensent als er experimenteel-moeilijke jazz gebracht wordt. “Misschien een iets te taaie brok voor sommige bezoekers, maar het was een verademing, dat uurtje alle remmen los.” –over Mâäk’s Spirit)

Jazz Middelheim, dag 2: crossroads

Vandaag zal uw reporter zijn derde dag in het uitheemse Antwerpen doorbrengen. Hij doet zulks slechts met geringe tegenzin, want de kwaliteit van de groepen die hij de voorbije twee dagen heeft mogen beluisteren, is meer dan behoorlijk. Dat het weer vandaag redelijk tegenzit, zal zijn pret niet bederven: de concerten vinden plaats onder het beschermende dak van een reusachtige tent, en hij zal dan ook even glimlachen wanneer hij denkt aan die andere Gentblogt reporters die hun dagen op het modderige Pukkelpop doorbrengen. Ieder zijn goesting, denkt hij dan, terwijl hij zichzelf onderwijl toch al iets te oud vindt voor lieslaarzen en vijfcentimeter water binnen de tent waar hij de nacht moet doorbrengen. Daarom alleen al trekt hij dus liever naar Antwerpen. De goede groepen zijn een bijzonder gesmaakte added bonus.

Hugo Camps moet nog ouder zijn, denkt hij vervoorts –dat, of hij heeft nog geen half uur doorgebracht op Jazz Middelheim. Tot een andere conclusie kunnen we niet komen, wanneer we zijn enigszins verbitterde column uit DM nog eens herlezen. Een column waarin hij met één pennentrek de toekomst van jazz in België linkt aan die van Jazz Middelheim, en tot de merkwaardige constatie komt dat het er niet goed uit ziet. “Jazz is uit het jonge volk getreden. Op de schaarse festivals kom ja altijd dezelfde harde kern tegen”, zo schijft hij. “Mannen van middelbare leeftijd, en een enkele vrouw.”

Dringend tijd, voor Hugo Camps om zelf nog eens uit zijn kot te komen? Was ik woensdag niet vergezeld door een groep Antwerpse jongeren (allemaal in de twintig, Hugo, maar wel allemaal mannen, dat is waar), had ik de bende jonge en wulpse vrouwen die zich geheel welwillend voor mijn lens wierpen, nooit van mij af kunnen houden. En dan hadden ze nog niet eens van het goedkope bier gedronken (1 € voor een pint, 2 € voor een Duvel). Toegegeven, gisteren was de jazz iets moeilijker, het volk iets ouder (wel zeker begin de dertig!), maar het bier nog steeds even goedkoop, de vrouwen talrijk, en de sfeer zeer gemoedelijk. En kijk, vandaag regent het zelfs, dus het grasveld voor de tent zal misschien niet eens zoveel van de weide van Pukkelpop verschillen.

De VRT heeft het anders wel goed begrepen, vond ik. Jazz Middelheim is helemaal mee met het online gebeuren. Op Jazz Middelheim Plus, kan men een foto-, audio- én videoarchief over het festival raadplegen. Maar ook op elke concertpagina is multimedia te vinden: de VRT maakt gebruik van del.icio.us, flickr én YouTube om haar jazz boodschap uit te dragen. “Wie bekeert het jonge geweld tot Jazz Middelheim?”, vraagt Hugo Camps zich af. De VRT is in elk geval goed bezig.

Maar goed, ik zou nog vergeten de concerten zelf te vermelden. Gisteren speelden drie groepen onder de noemer ‘crossroads‘. Dat betekende een hoop improvisatie en experiment, en zo had het publiek dat ook begrepen. De tent liep pas vol voor de hoofdact, en dat is niet geheel onbegrijpelijk.

Le Monde de Kôta is een Franse groep met roots in Libanon, Toscane, Orléans en Bretagne. De muziek –hoewel redelijk onconventioneel– komt nogal dunnetjes over, en weet weinig te boeien. Mâäk’s Spirit feat. Misha Mengelberg daarentegen zit behoorlijk avontuurlijk in elkaar. De Mâäk’s Spirit is een improvisatiegroep van wereldniveau, en als je daar dan nog eens de koning van de Europese free jazz bijzet, weet u al gauw welke richting het uitgaat. Tegen het einde van het concert liepen de muzikanten kriskras door elkaar op het (ruime) podium rond, en verdween Mengelberg scattend in de coulissen. Allemaal interessant en ongetwijfeld zeer goed, maar het lag een beetje te ver uit uw reporter zijn smaak. (Het publiek applaudisseerde evenwel stormachtig op het einde.)

Lee Konitz en het Brussels Jazz Orchestra waren bijzonder goed. Big band jazz doet het hem bijna altijd, en Konitz –die nog heeft meegespeeld op Miles Davis’ Birth of the Cool— schuwde de interactie met het publiek niet. De tachtiger had zich tijdens de repetities bijzonder lovend over het BJO uitgelaten: “You guys, you are so fucking good.” Het samenspel was dan ook navenant, een fragiele sax gedreven door de sterke golf van het orkest. Alleen al voor dit concert had u er gisteren moeten bij zijn.

Vandaag, richt het festival zich expliciet tot dat jongere publiek, waarvoor Hugo Camps –u weet nog wel, de man waarmee ik dit verhaal ben begonnen– vindt dat er niet genoeg inspanning wordt gedaan. We beginnen om 17u met de Briskey Big Band, gevolgd door Buscemi, en we sluiten af met Toots’ Birthday Party. Nu ja, afsluiten: het is vrijdag, dus heeft Jazz Middelheim een Afterparty voorzien in muziekclub Petrol (i.s.m Studio Brussel). Het begint daar om 22u, en u luistert er naar Flat Earth Society en vervolgens Makossa and Megablast en Squadra Bossa ft Buscemi! Hoezo er is niks voor het ‘jonge’ volk op Jazz Middelheim?

Jazz Middelheim, van 16 tot 19 augustus, in Park den Brandt, Antwerpen. Tickets kosten 25€ (vvk) / 30€ (kassa), of voor 110&eur; kan u alle vijf dagen meemaken. En als u er echt niet bij kan zijn, kan u elke dag, van 19 tot 24 uur naar de live uitzendingen op Klara luisteren, of de concerten volgen via Jazz Middelheim Plus.

(Een uitgebreidere versie –over dag 1 én 2– verscheen eerder vandaag op Gentblogt.)

Jazz Middelheim, dag 1

Ondanks behoorlijk wat pech, heb ik toch nog het nodige materiaal verkregen om Jazz Middelheim te verslaan. Gisteren was het moederdag in Antwerpen, en in Middelheim maakten ze daar meteen vrouwendag van. Op het podium passeerden een aantal indrukwekkende dames de revue. De muziek was voornamelijk mainstream jazz, maar daar hoeft niks mis mee te zijn, zo werd gisteren bewezen.

Het Tineke Postma Quartet mocht openen met een stevige portie hapklare jazz. Allemaal eigen werd, zo vertelde Postma, waarvan een groot deel afkomstig van haar derde cd, A journey that matters. Wij luisterden met genoegen naar o.a. Travelling Circus, Short Conversations, Bar Celta, Synchronicity en de titelsong A journey that matters. Postma werd begeleid door puike muzikanten, en al was het soms nog wel wat zoeken naar het juiste samenspel, de solo’s kwamen er des te beter uit.

Fiesta! en daarmee was Tania Maria een muzikaal buitenbeentje op deze dag. Met haar Latijnse uitbundigheid kreeg ze in geen tijd de hele tent mee, en wel in die mate dat ze –tot en met de VIP genodigden toe– zowat iedereen meekreeg om Mas Que Nada mee te zingen (check out deze versie van Sergio Mendes op YouTube). Tania Maria is bekend om haar voorliefde voor het scatten (waarin de stem wordt ingezet als een instrument, en er klanken eerder dan tekst wordt gezongen), en ze doet dat op zo’n spontane en aanstekelijke manier dat ze het publiek er nog meer mee op de hand kreeg.

Componiste Myriam Alter bracht een heuse all star band mee. Of wat dacht u van Salvatore Bonafede (piano), Pierre Vaiana (sax), Jacques Morelenbaum (cello), John Ruocco (klarinet), Greg Cohen (bas) en Joey Baron (drums) (alleen die laatste drie al!). Het ensemble –want daar mogen we hier wel van gewagen, denk ik– kwam ei zo na rechtstreeks uit de opnamestudio, en bracht in première een deel van dat werk op Middelheim. Alters composities liggen verdraaid dicht blij klassiek, en haar Joodse roots zijn daarin nooit veraf. Intiemere muziek, wat niet altijd evident is om te brengen op zon’ festival, maar ik ga alvast in de rij staan voor de cd.

Dianne Reeves mocht de eerste dag van het festival afsluiten. Kreeg Tania Maria eerder het publiek al mee, dan was dat voor Dianne Reeves niet anders. Reeves is ondertussen al goed bekend door haar soundtrack bij de film Good night and good luck van George Clooney, en in 2006 heeft ze in Gent het BNRF geopend. Ook daar was men toen zeer te spreken over haar optreden. Iets té veel entertainment wat mij betreft, maar gisteren bood zeker genoeg variatie om iedereen tevreden naar huis te sturen.

Middelheim zag (hoorde!) dat het goed was, en na zo’n openeningsdag is al een zeer behoorlijke stafmaat gezet voor wat nog komen moet.

Jazz, jazz, jazz! (bis)

Voila. Bij Het Project heb ik me al wat kunnen uitleven in de jazz, laat ik het hier nog even verder over Jazz Middelheim hebben.

Het programma ziet er serieus de moeite uit. De kans is overigens groot dat het de laatste keer is dat het festval in het huidige formaat zal plaatsvinden (Studio Brussel staat naar verluidt te trappelen om de fakkel over te nemen).

In Antwerpen –geheel in tegenstelling tot de rest van het land– valt moederdag op 15 augustus, dus dacht men in Park den Brandt er meteen maar een vrouwendag van te maken. Het is bovendien vakantie, Middelheim staat bekend als uiterst gezinsvriendelijk, en kijk tenslotte eens welk een artiesten aantreden! Tineke Postma (heb ik altijd al eens willen zien; bij onze noorderburen ligt ze alvast zeer goed in de markt); Tania Maria (kennen we nog van het BNRF vorig jaar, niet meteen mijn ding, maar kan wel voor ambiance zorgen); Myriam Alter (met o.a. Greg Cohen op bas, Joey Baron aan de drums); en tenslotte Dianne Reeves, die vorig jaar iedereen overtuigde bij de opening van het BNRF.

Twee werkdagen volgen nog tussen die vrije dag en het weekend. Maar hopelijk hebt u verlof genomen, want wij zouden niet graag Lee Konitz & Brussels Jazz Orchestra missen, evenmin als de Briskey Big Band. En voeg daar met gerust hart Mâäk’s Spirit (feat. Misha Mengelberg!) aan toe. En Toots viert zijn verjaardag!

Dan is het stilletjes weekend geworden, en slaat u maar beter uw tenten op. Zaterdag luistert u naar het Eric Legnini Trio, gevolgd door Dez Mona, en de Matthew Herbert Big Band mag de concerten in de tent afsluiten. Hoezo u hebt Jef Neve nog niet aan het werk gezien?! Of Bert Joris? Dan hebt u geluk, want die treden zondag allebei op –weliswaar niet samen, al zou dat misschien wel iets zijn om bij Tuur te programmeren! Niet te missen, want beide heren zijn toch wel lichtjes incontournable in het Belgische jazzlandschap. Als bonus krijgt u er –ter afsluiting van het festival bovendien– het Ornette Coleman 3 Bass Quintet bovenop. Als dat geen onweerstaanbare deal is.

Een aanrader, gans dat festival. Al hoeft u me niet op mijn woord te nemen: ga en overtuig uzelf. Zolang u maar niks zegt dat er niets te beleven valt, volgende week.

verrassing

Hah! Zowel een film van Blue Note 2005 als een van Middelheim 2005.

Blue Note: De dansende juffrouw van Louie Vega & The Elements of Life; en vooral de ‘behoedde’ Tony Joe White.
Middelheim: ik dacht eerst Wayne Shorter, maar ik denk dat het de Dizzy Gillespie All-Star Band is.

[huilmodus]ik heb een negatiefscanner nodig[/huilmodus]