“(Alle) rokers zijn moordenaars”, dat wordt geïmpliceerd met die tag onderaan mijn post, zo neemt men aan. Geheel fout is die assumptie niet, maar laat ik dit even nuanceren.
Veralgemeningen zijn aartsmoeilijke dingen. Ze vragen een grote verstandelijke inspanning van zowel de zender als de ontvanger, en schieten –net daarom– meestal hun doel voorbij. De veralgemening vraagt van zowel de zender als de ontvanger dat zij begrijpen dat de boodschap een overdrijving is. Net zoals elke classificatie is een veralgemening in wezen een zeer beperkende uitspraak. Mensen en zaken laten zich eenmaal niet makkelijk in vakjes stoppen; voor elke regel zijn er uitzonderderingen.
Bijkomend probleem bij de overdracht van de boodschap is (het gebrek aan) de kennis van de intentie van de zender bij de ontvanger. Niet alleen wordt de ontvanger verondersteld te begrijpen dat het om een overdrijving gaat, hij wordt ook verondersteld te weten dat de zender de boodschap heeft bedoeld als een overdrijving.
Bovendien verwijst de veralgemening naar slechts een deel van de groep die door de veralgemening wordt geduid; zowel zender als ontvanger kunnen een verschillende perceptie hebben over die groep. Wanneer men zegt ‘alle Amerikanen zijn dom’ dan dient die bewering niet letterlijk te worden genomen. De zender heeft met zijn uitspraak een welbepaald deel van, of een specifieke tendens bij, de Amerikaanse bevolking op het oog, een probleem dat hij met zijn –als boud gepercipieerde– uitspraak wil aankaarten. Vaak gaat het in dit geval om ‘de Amerikaanse overheid’ (wat op zich alweer een veralgemening is) of pakweg de aanhangers van het creationisme (en meer specifiek waarschijnlijk Intelligent Design).
Tags worden op weblogs vaak gebruikt als een extra sneer of een dik in de verf zetten van een standpunt. De subtiliteit is daarbij soms zoek, en dat is eigen aan het principe. Nuances zijn goed. Maar ook veralgemeningen hebben hun nut, al vragen ze enige voorzichtigheid van zender en ontvanger.