Het was een (helaas uitzonderlijk) genoegen om vorige week zo’n boeiend interview met Seppe Gebruers bij het ontbijt in De Morgen te vinden. Pianist en componist Gebruers werkt al jaren aan zijn muzikale identiteit, met een hardnekkigheid die alleen maar geloofwaardigheid toevoegt, aan de complexiteit en het vernuft van zijn materiaal. Gebruers kwam terecht onder de vleugels van docent Erik Vermeulen, die al gauw vond dat hij zijn pupil niets meer had te leren. Ze bleven evenwel samenwerken, in duo, wat eerst uitmondde in een lange aanloop naar een paar concerten, en achteraf weerslag vond in het evolutieve album, Antiduo (eNR014). Sporen in De Singel (2011) en zo’n drie jaar later het Antiduo concert in De Bijloke (2014), behoren tot de meer memorabele concerten die ik heb bijgewoond. Zo’n fantastische evolutie.
Een vergelijkbaar procedé lijkt zich nu te voltrekken met Ifa y Xangô, de groep waarmee Gebruers in 2011 niet alleen deelnam aan het Jong Jazz Talent Gent concours van Gent Jazz, maar het ook nog won. De groepsleden kennen elkaar al sinds de middelbare school, en onder impuls van percussionist Sep François kwam de band tot stand. Gebruers schreef een aantal stukken voor het eerste album, Abraham (uitgebracht in 2012 in eigen beheer), improvisaties waarin de groepsleden een verhaal tot stand brengen. Waar de improvisaties op dat eerste album vaak ook in kleinere subgroepjes tot stand komen, klinkt de groep op hun nieuwe album veel meer als een eenheid. Het nieuwe album werd vrijdag voorgesteld met een concert in het Gentse S.M.A.K.
De voorstelling in het S.M.A.K. was een double bill. Aan de release ging een concert van Han Bennink en Jasper Stadhouders vooraf, dat voor 20.30 u. was aangekondigd. Ik moest daar helaas verstek voor geven (mijn zoon moest naar zijn eerste bal gebracht worden), waardoor ik er pas kon zijn voor de release zelf, die om 22.30 u. zou beginnen.
Bennink & Stadhouders hadden slechts een korte set gespeeld, vernam ik bij aankomst, waardoor de rest van het publiek eigenlijk al een dikke drie kwartier zat te wachten op de aanvang van het tweede concert. Het was onder meer wachten op één van de groepsleden, dat net zoals ik eerdere verplichtingen had, en de groep dacht er niet aan met een onvolledige bezetting te beginnen. Het is kenmerkend voor de evolutie van de nochtans grote groep, en legt de nadruk op de verbondenheid en het belang van de inbreng van elke muzikant in de sound en het verhaal.
Wat betreft dat verhaal, zijn er voor het album gemakkelijk drie delen te duiden. Er zijn de vier stukken van twice left handed, de A-kant op de lp; de B-kant, shavings; en er is het live optreden.
Onder een gestaag ritme vangen zowel de plaat als het concert aan, en dat mondt al gauw uit in een drone die zich vervolgens in een muzikaal avontuur van jewelste vertaalt. Het ritme van de percussie wordt doorspekt met interjecties van de blazers, wordt blootgesteld aan een melodische rif van de gitaren, en herverdeelt het speelveld steeds opnieuw onder de verschillende muzikanten.
Is op plaat de dichotomie tussen A- en B-kant vooral inhoudelijk (shavings puurt veel meer uit een beat die zo uit de elektronica gegrepen is), dan zit het contrast met de live uitvoering veel meer in het massief volume en het opzoeken van een onophoudelijk uitgestelde climax die nooit bij het haar getrokken lijkt. De muziek wordt gekenmerkt door een organische ontwikkeling die nooit uitdooft, maar als op vanzelfsprekende manier zichzelf steeds weer hernieuwt en op die manier de boog strak gespannen houdt. Nooit liet zo’n eenvoudig begin van concert én plaat een dergelijk avontuur vermoeden. (Ik krijg niet genoeg van het aanzwellend begin van opener kamchatka, en laat om de zes minuten de naald opnieuw in de begingroove glijden.)
Er waren tijdens het concert een aantal fantastische momenten, van de binnen de verwachting opgewekte phase shifting, tot het moment waarop de drie blazers eenzelfde melodie op een andere manier/moment/met een andere insteek spelen. Of de achtergrond die in estafette wordt uitgewisseld tussen elektronica, percussie en saxofoon, en nog veel meer de voortdurende klankverschuivingen die het vaak onmogelijk maken te achterhalen van welk instrument of van welke muzikant de inbreng juist is. Ifa y Xangô is een groep, een collectief, dat met een verbazingwekkende discipline een herkenbare muzikale identiteit (be)vestigt.
Het Ifa y Xangô tentet bestaat uit, João Lobo, Sep Francois, Ruben Pensaert (percussie & drums); Seppe Gebruers (elektronische keyboards & live processing); Niels van Heertum, Filipe Nader, Viktor Perdieus (koper- en houtblazers); Bert Cools, Ruben Machtelinckx, Laurens Smet (elektrische gitaren, basgitaar & keyboards). Een oplijsting van de merites van de groepsleden is niet meteen nodig; deel uitmaken van Ifa y Xangô is de enige credibiliteit die deze muzikanten al mochten nodig hebben.
Ifa y Xangô – twice left handed // shavings is uit bij El Negocito Records op vinyl en digitaal (eNR033). Zelf meemaken kan. Begeef u op … naar… : 05/03 – Recyclart, Brussel; 13/03 – De Singer, Rijkevorsel; 14/03 – De Studio, Antwerpen