Categorie: muziek

Zaterdag was de eerste ‘echte’ opera van mijn 2004-2005 abonnement. (Eerder had ik al de concertante uitvoering van Ariane & Barbe-Bleue in de Bijloke gezien.)

(De prijs voor het programmaboekje blijft hetzelfde: 6,20 EUR.)

Jenufa, is een opera in drie bedrijven van Leos; Janácek, gebaseerd op het toneelstuk Její pastorkyna (haar stiefdochter –de ondertitel van de opera) van Gabriella Preissová. Het is een naturalistisch verhaal, dat naar mijn gevoel een beetje diepgang mist. In de opera-versie toch.

Niettemin is de muziek is zeer treffend, voorzien van een gepaste infusie volksliederen. De scène was sober en to-the-point: op een ondergrond van aarde werden de schaarse rekwisieten geplaatst: een paar stoelen, een bed, en een heleboel deuren, die ten gepaste tijde werden herplaatst om de speelruimte intiemer of juist weidser te maken.

Mijn zitplaats mocht dan wel niet ideaal zijn –de achterste rij op derde middenbalkon, vanwaar ik zelfs reikhalzend net het orkest niet kon zien– ze bood mij wel een perfect zicht op de ‘actie’. Al helemaal positief is de akoestiek van een operagebouw, waardoor je geen noot of nuance hoeft te missen. Dat, en de onversterkte instrumenten, of het nu een viool, een harp of een stem is. Nirvana.

Om het verhaal te volgen was boventiteling voorzien, subtiel geplaatst, niet storend, en goed leesbaar. Het verhaal:

Laca benijdt zijn halfbroer Steva die het fortuin va zijn vader heeft geërfd en succesvol is bij de vrouwen. Jenufa is zwanger van Steva terwijl Laca haar al jarenlang bemint. Wanneer Steva zijn belofte om Jenufa te huwen niet nakomt, ziet Laca de kans schoon haar voor zich te winnen. Hij is echter ontzet te horen dat ze een kind heeft uit haar relatie met Steva. De kosteres, voogdes en stiefmoeder van Jenufa, is als morele autoriteit van het dorp vastbesloten deze ‘schandvlek’ aan het oog van de gemeenschap te onttrekken.

Dat onttrekken gebeurt op een wel heel drastiche wijze: de kosteres vermoordt het kind:

De Kosteres komt terug en vertelt Jenufa dat ze twee dagen lang geijld heeft van de koorts, en dat ondertussen haar zoontje gestorven is. Jenufa aanvaardt dit nieuws gedwee en verklaart dat het Gods wil is. Laca keert terug, en Jenufa stemt erin toe met hem te trouwden.

Op de dag van het huwelijk wordt het kinderlijkje echter ontdekt, en de dorpsgemeenschap denkt in Jenufa de schuldige gevonden te hebben. Tot ieders verbazing bekent de Kosteres echter de moord, en hoewel Jenufa van streek is, begrijpt ze het waarom van de daad.

De opera eindigt met het huwelijk van Laca en Jenufa, die –op scène– wegdansen in een regenbui. Een prachtig beeld –mijn handen hebben de ganse tijd gejeukt om foto’s te maken.

Ondanks de nogal bruuske mood swings van de personages, en de soms meest onwaarschijnlijke wendingen, is dit zeer genietbare opera, bovendien in een geslaagde uitvoering.

FES ft. Uri Caine bevatte voor mij te veel verwachtingen om links te laten liggen. Maar had ik maandag de zone 09 niet in handen gekregen, dan had ik het nog gemist ook.

De theaterzaal van de Vooruit was zo goed als uitverkocht, en de lege plaatsen waren (zoals vaak) bijna uitsluitend te wijten aan de afwezige genodigden. (“Ik dacht eerst, waar ben ik nu terecht gekomen,” hoorde ik één zulk iemand achteraf proclameren.)

De muziek van FES (Peter Vermeersch, X-Legged Sally) is heel eclectisch, en kan daardoor soms nogal chaotisch overkomen, in het slechtste geval kakofonisch –ik weet het, ik heb dat nog al geschreven, maar het is de waarheid, en het is een dunne lijn, die grens tussen wel of niet.

Het optreden gaf de indruk heel ontspannen te verlopen. Het leek wel alsof de muziekanten een jam-session hielden. (BTW Peter Vermeersch is een goed entertainer, en tussen de stukjes door werden we getrakteerd op een paar goede one-liners.)

De muziek was heel luid, overweldigend, maar de lijnen en het ritme bleven duidelijk te onderscheiden. Mijn favorieten waren Psycho Scout, en Waterman (een sterk minimalistisch (repetitief) stukje), en het bisnummer –een interpretatie van Caravan.

Ik wacht met ongeduld op de CD (en het FES verzamelalbum van Mike Patton). Ondertussen grijp ik nog even terug in mijn discotheek naar X-Legged Sally, John Zorn en Dave Douglas. En Uri Caine –met de schitterende Goldberg Variations en Mahler interpretaties.

Zie ook de bespreking in DS (10-11/11/2004): Amerikaanse pianist Uri Caine ontmoet eigenzinnig Flath Earth Society (76 KB PDF)

Het is mij nog geen enkele keer gegund: een ganse dag in mijn bed vegeteren, enkel vergezeld van de computer, de tv, en een stapel boeken en DVDs. Pas op, de intentie was er, en even zag het ernaar uit, zondag, dat het ging lukken.

De vorige keren was er telkens iets tussen gekomen, zoals: een huis gaan bekijken (waarvoor ik mij een halve week van tevoren had geëngageerd), een uitstap naar de DIV, een (bijna) vergeten afspraak.

Ook nu kon ik het niet laten. Tessa was met haar ouders, en Henri op blitzbezoek naar haar grootouders vertrokken, maar nu dropten ze mij toch geen vrijkaarten in de schoot voor de Lassus-dag op de Bijloke (in het kader van het Festival van Vlaanderen).

Drie redenen waarom ik die niet zomaar kon laten liggen:

1. ik had eerder al de kaarten voor het B-A-C-H-festival laten liggen (doodzonde)
2. de Lassus-dag interesseerde mij echt (het B-A-C-H-festival ook; ik zei het al: doodzonde)
3. donderdag had ik het er met mijn schoonmoeder nog over gehad, hoe prijzig de kaarten voor klassieke (in de ruimste betekenis van het woord) concerten zijn, en dat men beter de kaarten goedkoper zou maken dan een Gents Forum bekostigen (misschien nog voer voor een andere entry)

Lassus dus (en subtiel binnenrijm alweer). Een rehabilitatie van de laatste grote Nederlandse ployfonist, volgens de flyer met het programma. Een programma met grote P; alle registers werden opengetrokken. Voor het eerste deel, met Marco Beasly en Guido Morini was ik te laat, maar ik mocht om 14u45 meteen met het Collegium Vocale olv Philippe Herreweghe beginnen. Die stemmen, dat is gewoon onbeschrijflijk. (En voor één keer geen electronische versterking. De ganse dag niet.)

Als dat eerste stuk al goed leek, het (voor mij) tweede was de overtreffende trap: Le Poème Harmonique olv Vincent Dumestre. (Perfecte muziek om een boek bij te lezen –nog goed dat ik voorbereid was.) Het was echt zeer goed, de instrumenten, de stemmen perfect (er was een zware basstem bij; beeldt u de stem uit de soundtrack van Eyes Wide Shut in –de scene met het ritueel). (En dan moest ik ’s avonds naar het gekweel in Idool luisteren. Al is die vergelijking misschien niet echt eerlijk.)

Mijn ticket vermeldde helaas ‘namiddagvoorstelling’, waardoor ik wel nog het tweede deel van het Collegium Vocale heb mogen beluisteren, maar voor het Huelgas Concert naar huis gestuurd werd. Eigenlijk wou ik best de 15 EUR ophoesten voor het avondconcert, maar in mijn haast was ik enkele uren tevoren vergeten mijn portefeuille in mijn vestzak te steken. *zucht*

Ik ga toch nog eens serieus over een Bijloke-abonnement nadenken.

Zoals eerder bericht, heb ik voor het seizoen 04-05 een abonnement op de opera genomen. Donderdag was het de eerste voorstelling in de Bijloke. Een concertante uitvoering van Ariane & Barbe-Bleue, gedicht door Maurice Maeterlinck (Belgiës Nobelprijswinnaar literatuur) en op toon gezet door Paul Dukas.

Even citeren uit het programmaboekje (6,20 EUR –de afzetters):

De rol van deze onversaagde vrouw, dit symbool van de jeugd en de hoop, was op het lijf geschfreven van Maeterlincks levensgezellin Georgette Leblanc. Maeterlinck trachtte haar tevergeefs aan Debussy op te dringen als eerste vertolkster van Mélisande; ze creëerde wel de rol van Ariane in Dukas’ opera, die op 10 mei 1907 in première ging in de Opéra-Comique.

Dat was in 1907, dus vijf jaar na Pelléas. Maar in tegenstelling tot Pelléas, dat een toneelstuk was vooraleer het opera werd, was Ariane & Barbe-Bleue speciaal geschreven om op muziek gezet te worden. Men zegt dat Maeterlinck aan Grieg dacht had, maar toen Dukas in 1899 om zijn toestemming vroeg, gaf hij die. Met zijn ouverture van Polyceute, zijn Symphonie in c en vooral zijn Apprenti sorcier had de componist naam gemaakt bij het grote publiek én werd hij erkend door de kritiek.

Mooie uitvoering, met in de compositie duidelijk merkbare invloeden van Wagner. Eigenlijk heb ik maar weinig theatraliteit gemist, ware het niet dat ik me toch meer dan éénmaal de bedenking heb gemaakt dat dit perfect zou zijn als soundtrack. (Een beetje zoals Philip Glass’ operaversie van Cocteaus La Belle et la Bête; en die link is nog niet eens zo vergezocht.)

Enig minpuntje: de versterkte muziek –het is altijd hetzelfde, en normaal zou ik het zelfs niet meer vermelden (zo wanhopig ben ik). Deze keer echter waren de luidsprekers zo ‘slecht’, dat bij elke climax van pauken of koperblazers, de conussen verscheurend gingen trillen (“oei, de boxen zijn gesprongen,” zou ik vijftien-twintig jaar geleden gezegd hebben).

Oh, en in het derde bedrijf werden ganse stukken tekst overgeslaan. Ik weet niet of dat de bedoeling was, en hoe ze dat met de muziek hebben gerijmd, maar in elk geval, ongeveer vier van de zestig kolommen libretto werden niet gezongen. En ik heb voorlopig nog geen verwijzing naar een alternatieve versie gevonden.

Gisteren mogen genieten van het MAX!MAL BL!NDMAN concert in de Handelsbeurs (met dank aan de sponsors).

Bijna mijn concert laten vergallen door een heikneuter van een portier die bij het binnengaan van de zaal insisteerde dat ik mijn vest en tas ging afgeven bij de vestiaire. (Yeah, right.) Zelfs toen ik er hem vriendelijk op wees dat er madammen met grotere sjakosjen binnengingen, hield hij voet bij stuk.
Ik word duidelijk heel oud, want ipv van de confrontatie aan te gaan, ben ik gewoon langs een andere deur naar binnen gewandeld, alwaar een vriendelijke juffrouw langs geen kanten problemen maakte van mijn attributen. (Ongetwijfeld als troostprijs voor goed gedrag mocht ik daarna plaatsnemen naast onze burgemeester.)

Soit, het concert. Ik heb Bl!ndman ontdekt via de Ictus Live CD met daarop Terry Reily’s In C, en daarna werd het alleen maar beter met Bl!ndman Plays Bach en Multiple Voice.

Het optreden was heel visueel, met als hoogtepunt Musique de Tables van Thierry De Mey (compositie voor drie paar handen op drie tafels). Een volledig verduisterde zaal, drie mannen vooraan gezeten op de rand van het podium, drie tafels met een wit blad en een partituur erop, en dan maar muziek maken met handen, vingers, vingertoppen, in een schitterende choreografie.
(Een of andere gelukzak mocht gewapend met fototoestel en statief het hele gebeuren vastleggen. En ik kan u verzekeren dat er kansen genoeg waren voor money shots.)

Bij momenten werd het een beetje kakofonisch; vooral tijdens De Meys Balatum werd de gluidsknop iets te ver open gedraaid (op het pijnlijke af), maar voor de rest niets dan lof. In een uitgebreide bezetting bracht Bl!ndman werk van Thierry De Mey, Peter Vermeersch, Eric Sleichim en Walter Hus, stuk voor stuk uitvoeringen die hier in de komende weken vaak zullen beluisterd worden (op voorwaarde dat ze de CD al hebben in de fnac).