koffie en over

Vandaag lazen we in De Standaard (Dit is het meest stresserende moment van het jaar) de volgende zinsconstructie:

Wanneer Tamara iets over half negen met grote tred en haar jongste dochter aan de hand het kleuterschooltje in Ardooie binnenwandelt, is ze al enkele minuten te laat.

Een mooi voorbeeld van een zeugma (al kan u aanvoeren dat de tweede ‘met’ verzwegen is ipv in de zin samengetrokken, maar dan nog blijft het een slordigheid). Een zeugma (Grieks: ‘juk’) is een ongrammaticale samentrekking.

Het typevoorbeeld is “hier zet men koffie en over”, waarbij het werkwoord ‘zetten’ in ‘koffiezetten’ en ‘overzetten’ een duidelijk verschillende betekenis heeft (klaarmaken vs verplaatsen).

Tussen ‘Tamara wandelt met grote tred’ en ‘Tamara wandelt met haar jongste dochter aan de hand’ zit duidelijk een betekenisverschil. In het eerste geval zegt het iets over de manier waarop Tamara loopt, in het tweede geval specifieert het haar gezelschap. Een taalkoe dus.

(Esther en Tom zijn er in juli mee opgehouden, maar hun omschrijving voor taalverwondering –de taalkoe— is blijven hangen, zodat ik het af en toe wil gebruiken om taaleigenaardigheden te signaleren.)