Het is niet gemakkelijk, als fietser in de maatschappij. Er is niet alleen de schaarse infrastructuur die de fietser door weer en wind moet trotseren, er zijn ook die ‘paar’ cowboys die het fietsersbestand met een slecht imago opzadelen (oeh! zoveel beeldspraak in één zin). En imago is dan misschien niet alles, in deze beeldmaatschappij bepaalt het heel wat.
Het imago-probleem is bovendien tweeërlei: er zijn de cowboys waarvan sprake, en er is de verdediging van de fietsers die de schuld voor dat uitzonderlijke cowboygedrag op anderen doorschuiven. Het zijn de automobilisten die zich niet aan de regels houden, meneer!
Gent is eventjes de spil van de fietsproblemen. Stad Gent publiceerde een filmpje om de fietsers op de problematiek te wijzen, en de fietsers werden recent hard aangepakt op het naleven van de verkeersregels aan de Heuvelpoort, een druk fietsknooppunt met bovendien veel studenten. Er is Fietsbult, de blog van de Gentse tak van de fietsersbond, en op Gentblogt verschenen twee teksten omtrent de algemene fietsproblematiek: Op de weg… door Filip Watteeuw, Gentse schepen van Mobiliteit en Openbare Werken; en Hoffelijk fietsen in Gent, het verhaal van de mug en de olifant … ? van Jan Naert & Pascal Debruyne, twee fervente fietsers die aan de UGent werken (aldus De Gentenaar) en zich nogal schamper over het filmpje van Stad Gent hebben uitgelaten.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=PgQY8QIJtHg&w=625&h=352]
Het is dan ook een belabberd filmpje.
Niettemin, het imago-probleem blijft, en groot deel van de schuld daarvan ligt –durf ik het wel te schrijven– bij de fietser zelf en bij organisaties zoals de Fietsersbond. Al leggen ze zelf die schuld nochtans graag elders.
Bij Naert & Debruyne lees ik onder meer “Maar wat met de automobilisten? Wat is daar de pakkans? Elke ochtend zien we tientallen overtredingen door automobilisten die veel ergere gevolgen kunnen hebben: van parkeren op het fietspad tot geen voorrang verlenen aan zwakkere weggebruikers, tot fietsers de pas afsnijden en overdreven snelheid.”
In de regiopagina’s van De Standaard van dinsdag 9 december, lees ik in het artikel “Fietsers boos om harde aanpak van Stad Gent” dan weer een uitlating van Eva Van Eenoo, medewerker van de Gentse fietsersbond: “Mensen denken dat het hek van de dam is bij de fietsers, maar als iemand op het voetpad fietst, is dat omdat er op straat geen plaats is, omdat er te veel auto’s rijden.”
Men kan die redenering al gauw doortrekken naar het fietspadparkeren: “automobilisten parkeren zich op het fietspad, omdat er elders geen plaats is”. Het is evenwel geen discussie die ik in dit korte stukje verder wil aanvuren, ik wil enkel op de dichotomie wijzen.
Het zou nochtans niet slecht zijn om de hand in eigen boezem te steken: dat levert vaak veel bereidwilligheid op bij de rest van bevolking. Die cowboys zijn immers een reëel probleem. De fietser die in deze winteruren, vaak donker gekleed, onverlicht (of slecht verlicht; in Gent is er een zwaar gedoogbeleid voor excuusverlichting) de deur uitgaat, is een probleem. Fietsen met slechte remmen, vormen een probleem. Onaangepaste snelheid, dat is een probleem. Veel van die problemen brengen trouwens niet alleen de veiligheid van de fietser in het gedrang, maar ook de veiligheid van de andere weggebruikers.
De reacties van de fietsers (en de fietsersbond) zijn te vaak gericht op vingerwijzen: de overheid is te repressief; de andere weggebruikers hebben geen aandacht voor ons; de infrastructuur is niet behoorlijk. Let wel, sommige van die argumenten zijn wel degelijk heel steekhoudend. Het zou echter mooi zijn mochten de fietsers, en dan in het bijzonder de fietsersbond, ook een sensibiliserende functie hebben t.o.v. de (andere) fietsers. Begin eens een persbericht met “Fietsers moeten zich aan de verkeersregels houden.”
Veroordeel de cowboys publiekelijk. Benadruk het belang van goede lichten, veroordeel de excuuslichtjes en lobby voor een wettelijk vastgelegde minimale lichtsterkte voor de fietsverlichting. Sensibiliseer de nieuwe lichting studenten die elk jaar in deze stad wordt losgelaten, wijs hen op de voorschriften die er zijn voor hun veiligheid, en leer ze dat ze zich hoffelijk moeten gedragen. Treed actief op bij wangedrag, en –ik herhaal– veroordeel dat publiekelijk. Net zo nadrukkelijk als u de rest (automobilisten, infrastructuur) veroordeelt.
Fietsen is fantastisch. Het is een milieubewust antwoord op de stedelijke mobiliteitsproblematiek, die verder door het stadsbestuur moet ondersteund blijven. Naarmate het aantal fietsers groeit, worden evenwel de gedragsregels steeds belangrijker. Maak daar een punt van. Uw imago zal er alleen maar beter van worden.
Ik fiets dagelijks heen en weer tussen woonplaats en werk, zo’n 11km heen, en evenveel terug. Ik doe het heel graag, maar eigenlijk is het geen lachertje. Ik bescherm mezelf zo goed mogelijk (lichten om u tegen te zeggen die ik aansteek van het moment dat het bewolkt is, fluovest, helm en handschoenen, en een fiets die dagelijks nagekeken wordt).
Enkele gevaren die ik dagelijks als fietser trotseer:
– barsten in het fietspad, zowel evenwijdig met de rijrichting als dwars erop, en levensgevaarlijke groeven en spleten op de meest onverwachte plekken.
– allerlei obstakels op het fietspad. Ik denk aan uitwerpselen van paarden, modder die op het fietspad terechtkomt na regenbuien, glas, kiezel, takken na storm, hopen bladeren in de herfst, enzovoort. Over ijs en sneeuw zal ik het niet hebben, dat is voor iedereen hetzelfde.
– automobilisten die denken dat elke fietser 15km/u rijdt, de weg oversteken, dan tot het besef komen dat ze zich vergist hebben en op een aanvaringskoers komen te zitten.
– automobilisten die denken dat een rotonde van hen alleen is en mij vakkundig eraf proberen te rijden als ik erop zit en zij eraf willen, of omgekeerd: automobilisten die mij eraf willen rijden als ik erop zit, en zij nog niet (prijs van de herstelling in dat geval: 294 euro voor nieuwe wielen, en verder kwam ik er met de schrik vanaf).
– automobilisten die hun snoet op het fietspad parkeren om de weg over te steken.
– …
Ik ben het ermee eens dat iedereen de regels moet naleven, en dat hoffelijkheid elementair is. Maar de fietser is van bij de start zwaar in het nadeel ten opzichte van koning auto. Dat besef ik elke ochtend en elke avond opnieuw.
Wel ja… er zijn cowboys onder de fietsers, zoveel is zeker… daar heb je een punt. Geen discussie daarover.
Het is inderdaad jammer dat er fietsers zijn die denken, omdat ze een zwakke weggebruiker zijn, altijd voorrang hebben, dat haaietanden en het voorrangsbord B1 niet op hen van toepassing is zoals aan de Dampoort, of aan het kruispunt Bellevue-Hundelgemsesteenweg…. Maar volgens mij zijn dat het soort mensen die ook in hun auto hun eigen voorrangsregels bepalen… Weggebruikers zouden beter wat meer op de wegcode letten.