ergernis

Misschien is het gewoon wat gemaktzucht, maar ik vertrouw er nogal gemakkelijk op dat ik er de van Dale kan op naslaan
als ik vast zit voor de betekenis of de schrijfwijze van een woord. En
bij voorkeur vanuit dezelfde interface, ttz de computer. Natuurlijk kan
ik best wel opstaan en de driedelige ter hand nemen, maar daarmee
onderbreek ik mijn train of thoughts veel meer dan wanneer ik eenvoudigweg in de browser vd zoekterm kan intikken.

Alleen, de laatste tijd krijg ik meer en meer de volgende boodschap:

Omdat er onderhoudswerkzaamheden plaatsvinden, is de on-lineversie van het eendelige Van Dale Hedendaags Nederlands op dit moment niet raadpleegbaar. De webmaster is hier al van op de hoogte gebracht.

Probeert u het later nog eens.

Ik wíl het niet later nog eens proberen, ik heb de betekenis (en/of schrijwijze) van dat woord nodig. En wel nú. Onmiddellijk (nog goed dat ik weet hoe je dat moet schrijven). Zonder verwijl.

Toppunt is, dat het een dienst is waar ik nog wel geld voor zou willen neertellen (maar dan wel geen 165 of 99 EUR zoals voor de CD-ROM versies). Een on-line versie van de Van Dale, voor, goh, 10 EUR per jaar, 20 misschien? Maar dan wel één die altijd beschikbaar is, en geen voortdurende onderhoudswerken vergt, waarvan de webmaster reeds op de hoogte werd gebracht.

(De Nederlandse Woordenlijst is al een goed alternatief voor de schrijfwijze, maar wat voor de betekenis van een woord? Ik ben bekend met het WikiWoordenboek, maar daar kennen ze daar bvb het woordje loods nog niet —van Dale wél.)

een heer van stand

Niet zolang geleden heb ik Het Gouden Bommelboek van Ma(a)rten Toonder gekocht, een verzameling verhalen van Heer Olivier ‘Ollie’ Bommel en Tom Poes. Destijds, toen ik jong(er) was, verscheen de strip periodiek in de krant (thuis werd Het Volk gelezen, waarin ik toen ook Thomas Pips leerde kennen), maar ik kan me niets van de verhalen herinneren. Wél herinner ik me dat ik getrouw de stroken uitknipte en die dan, eenmaal het verhaal ten einde, als een miniboekje samenbond. Die boekjes heb ik lang met me meegedragen.

Sinds begin deze week lees ik Henri elke dag 1 bladzijde voor uit de bundel, wat overeenkomt met 1 strip zoals die vroeger in de krant(en) stond. Het is verbazingwekkend hoe rijk, gevarieerd, en creatief Toonders taal is. En hoe zeer ik waarschijnlijk in mijn eigen taalgebruik door hem ben beïnvloed. Henri’s woordenschat kan er alleen maar wel bij varen.

Het is ondertussen wel duidelijk: ik ben terug fan geworden. Alle (177!) verhalen werden in boekvorm uitgebracht, en de fondslijst van De Bezige Bij lijkt alvast goed gevuld.

Als je begrijpt wat ik bedoel.

gesproken taal

Recent nog naar Ketnet gekeken? Doe eens uw ogen dicht als een van de jonge aankondigers zijn ding wil doen. Behalve of het een jongen of meisje is, haal je er niet meer uit wie de aankondiging doet.

De meisjes klinken allemaal als Sofie, en de jongens allemaal als Stafke.

Een beetje te overijverig met de logopedie misschien?

zeg niet x, maar wel y

In DM kon je vandaag een matig-lauw verhaal over het Nederlands lezen, waarin dialect trendy wordt genoemd, en Schoon Vlaams tussen aanhalingstekens staat.

Door de jaren heen werd de Vlaming taalmoe. Vanwege de jarenlange betutteling en bemoeienis ging hij minder zorg aan zijn taal besteden. De jongeren van vandaag zijn zich niet meer bewust van het nut van goed Nederlands. De lokale dialecten zijn vervangen door ‘Verkavelingsvlaams’, zoals Geert Van Istendael het uitdrukt. Iedereen spreekt nu ‘schoon Vlaams’. Ze spreken dan misschien minder dialect, maar ook het Standaardnederlands heeft eronder geleden.

Taalmoe, jawel. Nochtans erkennen ze de symptomen wel:

Er bestaat nu een afstand tussen het Nederlands zoals het gesproken wordt en zoals het neergeschreven is in de grammatica. Ook de Nederlander begrijpt ons Nederlands minder goed dan vroeger en de Waal weet niet meer welk Nederlands hij moet leren. Het Antwerps Nederlands of het Limburgs? Vroeger had je honderden dialecten in Vlaanderen en een Nederlands. Tegenwoordig zijn de dialecten meer tot ‘regiolecten’ geëvolueerd. Logisch, ook de maatschappij stopt niet langer aan de dorpsgrenzen. Maar de Vlaming spreekt nog nauwelijks correct Nederlands.

Maar nog steeds geven de taalpuristen hun noordelijke queeste niet op. Tsja, dan blijf je maar volhouden aan een kunstmatige taal die (bijna) niemand volgt.

Luister, ik ben geen voorstander van verloedering van de taal. Taal is rijk, en schrijftaal en spreektaal zijn al altijd afwijkend geweest (een dichotomie). Vlaams is al altijd verschillend geweest van Hollands. Maar stop met die hoogdravendheid. Spreek uw Schoon Vlaams, voor het helemaal verdwenen is.

Niet echt recent, overigens, die opgang van de dialecten. Wie vaak naar de BBC kijkt, zal weten dat die evolutie zich daar al veel eerder heeft voorgedaan.

(Och, ik ben moe, en wat kribbig. Just ignore me.)

De PDF-versie van Achter Koungtich woene oek nog mengse! alhier.

’t is proper

Wat is er verkeerd met goesting? Dat het niet tot de Nederlandse standaardtaal behoort? Ofte dat het niet N(oordn)ederlands genoeg is? De Vlaming –en we rekenen hier (voor de ganse tekst) gemakshalve ook maar de Brabanders en de Limburgers bij: een Vlaming als Nederlandssprekende Belg zoals een Hollander als Nederlandssprekende Nederlander– wordt nog steeds onder Noordnederlandse (taal)dwang gehouden, terwijl we op zijn minst over duidelijk gescheiden varianten kunnen spreken.

Let wel, we hebben het hier over de standaardvarianten, niet de dialecten. Want het Nederlands vormt een terraslandschap, meneer, mevrouw, gaande van de zeer sterk bij het Engels aansluitende Westvlaamse dialecten (’t es van joen) tot de bijna tot het Duits behorende Limburgse dialecten (ich eb da nich gedaan), en dan beperk ik mijn voorbeelden nog tot mijn zeer beperkte (praktische) kennis van die dialecten. Zuiver op dialect bekeken, horen de Limburgers eerder bij de Zuidnederlanders, en is het verschil tussen hun dialecten aanzienlijk kleiner dan tussen het dialect van een Westvlaming en dat van een Limburger.

Maar hier gaat het dus niet om. Hierzie, nog een stelling (wat zeg ik, een waarheid als een koe): het Standaard Vlaams verhoudt zich tot het Standaard Nederlands (dat we eerder gemakshalve Hollands hebben genoemd) zoals het Brits Engels zich verhoudt tot het Amerikaans Engels (en ja, in die volgorde).

Goesting is correct. Schoon is correct (ik heb een schoon huis, zonder dat ik het daarom net gekuist heb), al die zogenaamde Zuidnederlandse Van Dale-varianten zijn allemaal correct. Wat minachtend Verkavelingsvlaams wordt genoemd is een bijproduct van de inferioriteit die door Belgische (Vlaamse) taalkundigen en schrijvers aan de Vlaamse Standaardtaal wordt toegekend. Hypercorrectie is daar nog zo’n voorbeeld van. Het telkenmale kleineren van het Schoon Vlaams leidt bij de Vlaming tot een vrees zich verkeerdelijk uit te drukken. En die vrees leidt dan weer tot het corrigeren van zaken die eigenlijk langs geen kanten hoefden gecorrigeerd te worden (bijvoorbeeld het gebruik van ‘met’ vs ‘mee’). (Hier kijk, dat is een ambetante fout: ‘het corrigeren‘: een verzelfstandigd werkwoord.)

‘Houwtouw’ is een belabberd woord. Om velerlei redenen, en de Noordnederlandse affiniteit is er zeker één van. Houwtouw is geen Vlaams. De geaspireerde ‘h’ aan het begin van het woord is ook al een slechte keuze: laat het eens een Westvlaming uitspreken. In de spreektaal verdwijnt die ‘h’ trouwens als eerst. Mijn sleutels hangen aan mijn ‘ouwtouw’. De combinatie ‘wt’ blijft ook niet duren: ze heffen elkaar op, waardoor we ofwel uitkomen bij ‘ouwouw’, of -waarschijnlijker– bij ‘outouw’. In die combinatie blijft ook de eind-‘w’ niet duren, waardoor we van ‘houwtouw’ vervormen naar ‘outou’. Met korte diftongen, want als er nu één klank Noordnederlands is, dan is het wel de ‘ou’ (‘nou zeg’, ‘asjemenou’).

Voor alle duidelijkheid, ik heb niets, maar dan ook werkelijk niets tegen het Noordnederlands. En al evenmin tegen de natuurlijke taalinvloeden van het Noordnederlands op het Vlaams (en andersom). Taal is levend, laat ze leven. Vlaams is Vlaams en Hollands is Hollands (cfr het begin voor de definitie van de termen). Twee eigenwaardige varianten van wat we maar zullen omschrijven als ‘het’ Nederlands.

Stap alstublieft af van die kunstmatige superioriteit van het Noordnederlands tov het Vlaams. Daar is niemand bij gebaat.

Zie ook: Goesting is het mooiste woord in Vlaanderen // Waarom Vlaams? // Vlaams en Nederlands – eindbesluit