Zaterdag was de eerste ‘echte’ opera van mijn 2004-2005 abonnement. (Eerder had ik al de concertante uitvoering van Ariane & Barbe-Bleue in de Bijloke gezien.)
(De prijs voor het programmaboekje blijft hetzelfde: 6,20 EUR.)
Jenufa, is een opera in drie bedrijven van Leos; Janácek, gebaseerd op het toneelstuk Její pastorkyna (haar stiefdochter –de ondertitel van de opera) van Gabriella Preissová. Het is een naturalistisch verhaal, dat naar mijn gevoel een beetje diepgang mist. In de opera-versie toch.
Niettemin is de muziek is zeer treffend, voorzien van een gepaste infusie volksliederen. De scène was sober en to-the-point: op een ondergrond van aarde werden de schaarse rekwisieten geplaatst: een paar stoelen, een bed, en een heleboel deuren, die ten gepaste tijde werden herplaatst om de speelruimte intiemer of juist weidser te maken.
Mijn zitplaats mocht dan wel niet ideaal zijn –de achterste rij op derde middenbalkon, vanwaar ik zelfs reikhalzend net het orkest niet kon zien– ze bood mij wel een perfect zicht op de ‘actie’. Al helemaal positief is de akoestiek van een operagebouw, waardoor je geen noot of nuance hoeft te missen. Dat, en de onversterkte instrumenten, of het nu een viool, een harp of een stem is. Nirvana.
Om het verhaal te volgen was boventiteling voorzien, subtiel geplaatst, niet storend, en goed leesbaar. Het verhaal:
Laca benijdt zijn halfbroer Steva die het fortuin va zijn vader heeft geërfd en succesvol is bij de vrouwen. Jenufa is zwanger van Steva terwijl Laca haar al jarenlang bemint. Wanneer Steva zijn belofte om Jenufa te huwen niet nakomt, ziet Laca de kans schoon haar voor zich te winnen. Hij is echter ontzet te horen dat ze een kind heeft uit haar relatie met Steva. De kosteres, voogdes en stiefmoeder van Jenufa, is als morele autoriteit van het dorp vastbesloten deze ‘schandvlek’ aan het oog van de gemeenschap te onttrekken.
Dat onttrekken gebeurt op een wel heel drastiche wijze: de kosteres vermoordt het kind:
De Kosteres komt terug en vertelt Jenufa dat ze twee dagen lang geijld heeft van de koorts, en dat ondertussen haar zoontje gestorven is. Jenufa aanvaardt dit nieuws gedwee en verklaart dat het Gods wil is. Laca keert terug, en Jenufa stemt erin toe met hem te trouwden.
Op de dag van het huwelijk wordt het kinderlijkje echter ontdekt, en de dorpsgemeenschap denkt in Jenufa de schuldige gevonden te hebben. Tot ieders verbazing bekent de Kosteres echter de moord, en hoewel Jenufa van streek is, begrijpt ze het waarom van de daad.
De opera eindigt met het huwelijk van Laca en Jenufa, die –op scène– wegdansen in een regenbui. Een prachtig beeld –mijn handen hebben de ganse tijd gejeukt om foto’s te maken.
Ondanks de nogal bruuske mood swings van de personages, en de soms meest onwaarschijnlijke wendingen, is dit zeer genietbare opera, bovendien in een geslaagde uitvoering.